"elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot" kafedrasi "iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari"

Unumdorligi
: Qaysi ma'lumotlardan foydalanish talab qilinsa, bu 
ma'lumotlarga quyiladigan talablar shunday tszliklar bilan ta'minlanadi. 
Tayyorligi
: Foydalanuvchi xar doim tez ma'lumot oladi kachon bu parsa unga 
zarur bo’lsa. Asosiy talablarni amalga oshirishda yordam qiladigan kushimcha 
talablar Kirishga talab qilinadigan tezlikni ta'minlash. 
Kirish mexanizmi va adresatsiya usullari ma'lumotlarni olishda shunday 
tezlikni ta'minlaydiki, kachonki foydalanuvchining talabiga olgan javobi uni 
konnktirsa. 
Ma'lumotlar butunligining nazorati. Kaerda mumkin bo’lsa ma'lumotlarda 
xatolik topish maqsadida nazoratni amalga oshirmok lozim va ma'lumotlarning 
kiymatlarini ruxsat beradigan diapozonda tekshiruvlari bajarilishi kerak. 
O`zgarishlardan keyingi qayta tiklanish. Tranzaktsiyami yo’qotishsiz 
avtomatik qayta tiklanish. 
2. Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari (MBBT) haqida
tushuncha. 
Ma’lumotlar bazasini tashkil qilish, ularga qo’shimcha ma'lumotlarni kiritish 
va mavjud MBdan foydalanish uchun maxsus MBlar bilan ishlaydigan dasturlar zarur 
bo’ladi. Bunday dasturlar majmuini ko’pchilik adabiyotlarda ma'lumotlar bazasini 
boshqarish tizimi (MBBT) deb yuritiladi. Aniqrok qilib aytganda,
Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT)
– 
bu ko’plab 
foydalanuvchilar tomonidan MBni yaratish, unga qo’shimcha ma'lumotlarni kiritish 
va MBni birgalikda ishlatish uchun zarur bo’lgan dasturlar majmuidir.
MBBTning tarkibidagi asosiy komponenti – bu ma'lumotlar bo’lsa, boshqa 
komponenti –foydalanuvchilar, Hardware –texnik va Software –dasturiy ta'minoti 
hisoblanadi. Hardware tashqi qo’shimchasi xotiradan (disk, magnit lentasi) iborat 
bo’lsa, dastur qismi esa MB bilan foydalanuvchi urtasidagi mulokotni tashkil qilishni 
amalga oshiradi. MBning tuzilishi o’rganilayotgan ob'yektning ma'lumotlari 
ko’rinishi, ma'nosi, tuzilishi va xajmiga bog’lik bo’ladi.
Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari (MBBT) quyidagicha tavsiflanadi: