"elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot" kafedrasi "iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari"

Bulutli hisoblash xizmatlarini taqdim etish asosiy modellari. 
Tarqatish 
modellari bo‘yicha bulutli texnologiyalar xususiy, korporativ, ommaviy va gibrid 
texnologiyalarga ajratiladi.
Private cloud (xususiy bulut) 
– bu infratuzilma bulutli hisoblashni tadbiq 
etishda yagona tashkilot doirasida foydalanilib, korxonaning ichki bulut infratuzilishi 
va xizmati. Bunday bulut korporativ tarmoq doirasida joylashadi. Tashkilot xususiy 
bulutni mustaqil boshqarishi yoki bu masalan tashqi pudratchiga topshirishi mumkin. 
Infratuzilish buyurtmachi binosida yoki tashqi operatorda, yoki qisman buyurtmachi 
va qisman operator binosida joylashtirilishi mumkin. Xususiy bulutning ideal 
(tarqatilgan) varianti – o‘zining xodimlari tomonidan xizmat ko‘rsatiladigan va 
nazorat qilinadigan bulutdir. 
1.3.3-rasm. Bulutli hisoblashning tuzilishi 
Xususiy bulut ham ommaviy model kabi barcha imkoniyatlarga ega bo‘ladi. 
SHu bilan birga yana bir muhim jihati – bulutni o‘rnatish va quvvatlab turish bilan 
9
Dallas К. The Internet of Things is Here. 2012. URL: http://blogs.msdn.com/b/windows-
embedded/archive/2013/09/06/the-internet-of-things-is-here.aspx

---

41 
tashkilotning o‘zi shug‘ullanadi. Ichki bulutni bahosi va murakkabligi juda ham 
yuqori bo‘lishi, undan foydalanish xarajatlari ommaviy bulutdan foydalanish 
xarajatlaridan oshib ketishi mumkin. 
Ta’kidlash joizki, xususiy bulut xususiy bulutga nisbatan ustunliklari mavjud 
bulutdan turli resurslarni kuchli nazorat qilish kompaniyasiga har qanday mumkin 
bo‘lgan konfiguratsiya variantlarini ta’minlab beradi. Bundan tashqari, xavfsizlik 
nuqtai-nazaridan ommaviy bulutga ishonish mumkin bo‘lmaydigan ishlarni bajarish 
zarur bo‘lganda xususiy bulut ideal bulut hisoblanadi. 
Public cloud 
(ommaviy bulut) - bu infratuzilma bulutli xisoblash 
xizmatlaridan keng omma foydalanish imkoniyatiga ega, etkazib beruvchilar 
tomonidan taqdim etiladi va korporativ tarmoqdan tashqarida joylashadi. Bunday 
bulut foydalanuvchilari bulut ma’lumotlarini boshqarish yoki unga xizmat ko‘rsatish 
imkoniyatiga ega bo‘lmaydi, barcha ma’lumot bulut egasiga yuklatiladi. Bulut 
xizmatlarini etkazib beruvchi dasturiy ta’minotni taqdim etish va xizmat ko‘rsatish, 
ilovalar va jismoniy infratuzilishni o‘rnatish hamda boshqarish mas’uliyatini o‘z 
zimmasiga oladi, mijozlar esa foydalanayotgan resurslari uchun haq to‘laydi. 
Taklif etilayotgan xizmat abonentlari ixtiyoriy kompaniya yoki yakka 
foydalanuvchi bo‘lishi mumkin. Ular boshqa echimlarda mumkin bo‘lmagan katta 
ko‘lamli kengayuvchanlik imkoniyatiga ega biznes-tizim yoki veb-sayt (tarqalish) 
usullarini engil-oson va mumkin qadar qoniqarli narxlarda taklif etadi. Masalan: 
Amazon EC2 i Amazon Simple Storage Service (S3), Google Apps/Docs, 
Salesforce.com, Microsoft Office Web onlayn-xizmatlari.
Shu bilan birga, ommaviy bulut xizmatlari asosan standart konfiguratsiyalar 
ko‘rinishida, ya’ni, eng ko‘p tarqalgan foydalanish holatlaridan kelib chiqib taqdim 
etiladi. Bu, foydalanuvchida resurslarni foydalanuvchining o‘zi boshqaradigan 
tizimlarga solishtirganda konfiguratsiyalarni tanlash imkoniyati qat’iy chegaralangan 
bo‘ladi. SHuni e’tiborga olish lozimki, foydalanuvchi infratuzilishini kuchsiz nazorat 
qilinganligidan, me’yoriy talablarga mos kelishlik va qat’iy xavfsizlik choralarini 
talab qiluvchi jarayonlarni ommaviy bulutda amalga oshirish har doim ham to‘g‘ri 
kelmaydi.