"elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot" kafedrasi "iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari"

Axborotlarga nisbatan xavf-xatarlar tasnifi 

---

101 
Xavfsizlik siyosatining eng asosiy vazifalaridan biri ximoya tizimida potensial 
xavfli joylarni kidirib topish va ularni bartaraf etish xisoblanadi. Tekshirishlar shuni 
kursatadiki, tarmoqdagi eng katta xavflar — bu ruxsatsiz kirishga muljallangan 
maxsus dasturlar, kompyuter viruslari va dasturning ichiga joylashtirilgan maxsus 
kodlar bulib, ular kompyuter tarmoqlarining barcha obyektlari uchun katta xavf 
tugdiradi. 
Tashkilotning himoyalash tizimiga bulgan uaqiqiy eutiyojini aniqlash va 
xavfsizlikning mavjud barcha xilma-xil choralaridan kerakligini tanlashda turli 
yondashishlardan foydalaniladi. Bunday yondashishlardan biri axborot himoyasining 
quyidagi uchta jiuatiga asoslangan. 
1.
 
Ximoyaning buzilishlari. Korxonaga tegishli axborotni saqlash va 
ishlatish xavfsizligiga zarar keltiruvchi uar qanday xarakatlar. 
2.
 
Ximoya mexanizmi. Ximoyaning buzilishlarini aniqlash va bartaraf etish, 
hamda buzilishlar oqibatini yuqotish mexanizmlari. 
3.
 
Ximoya xizmati. Ma’lumotlarni ishlash tizimlari va korxonaga tegishli 
axborotni tashish xavfsizligi saviyasini kutarishga muljallangan servis xizmati. 
Ximoyaning buzilishi. Kompyuter tizimi yoki tarmogi himoyasini buzishga 
urinishlarni kompyuter tizimini axborotni ta’minlovchi obyekt sifatida kurish orqali 
klassifikaqiyalash mumkin. Umumiy holda qandaydir manbadan( masalan, fayl yoki 
xotira qismi) axborot oqimining adresatga (masalan, boshqa fayl yoki bevosita 
foydalanuvchi) uzatilishi kuzatiladi. Shu nuqtai nazardan quyidagi xujumlarni 
farqlash mumkin: 
•
Uzish (razyedineniye); 
•
Ushlab qolish (perexvat); 
•
Turlash (modifikatsiya); 
•
Soxtalashtirish (falsifikatsiya).