"elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot" kafedrasi "iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari"

BPM tizimining tuzilishi 
BPM tizimi yordamida jarayonda ishtirok etishga jalb etilgan tizimlar va 
odamlar ortasidagi oʻzaro hamkorlik, ishlar va axborotlar oqimini boshqarish amalga 
oshiriladi. Odatda, BPM tizimining tuzilishi yuqorida ko‘rsatilgan barcha o‘zaro 
hamkorliklarni boshqarishga imkon beruvchi bir nechta dasturiy komponentlarni o‘z 
ichiga oladi.
Umuman olganda, BPM tizimining tuzilishi biznes-jarayonlarni hamkorlikda 
modellashtirish dasturiy komponentlari, biznes qoidalarini yaratish va boshqarish 
vositalari, AT-infratuzilmasini yaratishga imkon beruvchi modullar va olib 
borilayotgan biznes-jarayoniga integratsiya qilish dasturiy komponentlarini o‘z 
ichiga oladi. 
Bundan tashqari, tizim tuzilishi ishlar oqimini boshqarish (workflow) va 
biznes-jarayoni modellarini ishlab chiqish va saqlash uchun omborxona vositalari 
mavjud. BPM tizimlariga kiritiladigan yana bir muhim element - foydalanuvchilarga 
biznes-jarayonlari monitoringini olib borish imkonini beradigan tahlil va hisobotlar 
taqdim etish modulidir. 
BPM tizimlari tarkibiga kiradigan asosiy dasturiy modullar quyidagilar: 
-
grafik modellashtirish moduli
. Bu vosita jarayonni grafik ko‘rinishda 
modellashtirish uchun mo‘ljallangan. Analitik xodim bu modul yordamida 
jarayonlarni biznes qoidalari, axborot oqimi va ishlar oqimi atamalarida taqdim etishi 
mumkin; 
-
dinamik modellashtirish moduli
. BPM tizimlari bu vosita yordamida biznes 
modelini dinamik ko‘rinishda taqdim etishga imkon beradi. SHu hisobga, jarayon va 
cheklangan resurslar muammosi aniqlanadi, bu jarayonga modellashtirish bosqichida 
o‘zgartirish kiritishga imkon beradi; 
-
ilovalar ishlab chiqish moduli
. Bu modul ishlab chiquvchini foydalanuvchi 

---

162 
interfeysi va turli muloqot shakllarini yaratish, BPM tizimini boshqa biznes ilovalar 
va axborot tizimlari bilan integratsiyasini amalga oshirish zaruriy vositalari bilan 
ta’minlaydi. 
-