Elektron tijorat texnologiyasi

Elektron tijorat texnologiyasi

• 1. Elektron to’lov tizimlari haqida tushunch.
• 2. Halqaro plastik kartochkalar.
• 3. O’zbekistonda electron to’lov tizimlarining rivojlanishi va uning afzalliklari.

Ma’lumki, iqtisodiyot sohasiga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining kirib kelishi korxonalar hamda iste’molchilar o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlik aloqalarini yangi bochqichga olib chiqdi. Bugungi kunda O‘zbekistonda elektron to‘lovlar, Internet global tarmog‘i va mobil aloqa vositalari orqali bank sohasi mijozlariga turli interaktiv xizmatlar ko‘rsatish tizimlari joriy etilib, ulardan samarali foydanilmoqda.

• Ma’lumki, iqtisodiyot sohasiga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining kirib kelishi korxonalar hamda iste’molchilar o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlik aloqalarini yangi bochqichga olib chiqdi. Bugungi kunda O‘zbekistonda elektron to‘lovlar, Internet global tarmog‘i va mobil aloqa vositalari orqali bank sohasi mijozlariga turli interaktiv xizmatlar ko‘rsatish tizimlari joriy etilib, ulardan samarali foydanilmoqda.

Elektron to’lov tizimi

• Elektron to’lov tizimi – bu umumiy to’lov tizimlarining bir ko’rinishi bo’lib, elektron to’lovlarni tarmoq yoki chip orqali tranzaktsiya (ingl – transaction, lot. transactio – kelishuv, shartnoma) operatsiyasini amalga oshiradi.

Elektron pullar

• Elektron pullar – elektron to’lovlarning asosi sifatida pul, tovar va xizmatlar muamolasini faollashtirilishiga katta ta’sir o’tkazadi.
• 1980 yillarda- muamolaga ilk bor magnit va debet kartalar kiritilib, fiat (naqd) pullar elektron tizimga o’tkazila boshlandi.
• 1990-yillardan boshlab elektron to’lov umumiy to’lov tizimining jiddiy elementiga aylanib, pul miqdorini o’zida saqlovchi smart-kartalar muomalaga kiritildi. Magnit va smart-kartalar naqd pullarni to’liq almashtirmagan bo’lsada, kartalardagi pul miqdori sezilarli darajada ko’paya boshladi.

• 2000-yillarga kelib elektron pullar elektron tijoratda eng asosiy rolni bajarishni boshladi. AQSH Federal Rezerv bankining Maslahat Kengashi elektron pulga “elektron shaklga o’tkaziladigan pullar” deb tushuncha berdi. Elektron pullar standart bank hisob-raqami shaklidagi bank yoki moliya institutining kafolatiga ega bo’ldi. Aynan shu davrda dasturiy paketlar shakllangan.