Elektromagnit to‘lqinlar Optikaning asosiy qonunlari

p= =
F₂ d ■ F₂
Taqriban d«F va f «l, bu yerda l - mikroskopda ob’ektivi va okulyar orasidagi masofa («tubs uzunligi»). Qurollanmagan ko‘z uchun o‘sha jismni ko‘rish

¥ =
h_
d_n
Natijada mikroskopni burchak kattalashtirishi quyidagicha bo‘ladi.
_ p _ l ■ dо
^{Y =} w ⁼ F ■ f₂
Yaxshi mikroskop bir necha yuz marta kattalashtirishi mumkin. Juda katta kattalashtirishda difraksiya xodisasi namoyon bo‘la boshlaydi. Haqiqiy mikroskoplarning ob’ektiv va okulyarlari har xil aberratsiyalardan holi qilingan murakkab optik sistemadir.
Teleskop. Teleskop - osmon yoritgichlarini kuzatish uchun ishlatiladigan astronomik asbobdir. Ko‘rish trubalari va teleskoplar ikkita linzalar sistemasidan tashkil topadi. Birinchi linzaning ikkinchi bosh fokusi ikkinchi linzaning birinchi bosh fokusi bilan ustma-ust tushadi. Bunday sistemalarga teleskopik sistema deyiladi. Teleskopik sistemalarning xarakterli xususiyati shundan iboratki, sistemaga parallel tushgan yorug‘lik nurlari undan yana parallel ravishda chiqadi va ob’ektiv orasidagi masofa yetarli darajada katta bo‘lsa, deyarli fokal tekislikda hosil bo‘ladi. Ko‘rish trubasi ikki xil bo‘ladi:
Keplerning ko‘rish trubasi astronomik kuzatishlarga mo‘ljallangan. Biri uzoqdagi jismning teskari, kattalashgan tasvirini beradi, yerdagi kuzatishlar uchun noqulay.
Galileyning ko‘rish trubasi yer ustidagi kuzatishlarga mo‘ljallangan bo‘lib, to‘g‘ri kattalashtirilgan tasvir beradi. Galiley trubasida okulyar vazifasini sochuvchi linza bajaradi.

30. 
    rasmda astronomik teleskopda nurlar yo‘li tasvirlangan. kuzatuvchi inson ko‘zi cheksizlikka akomodatsiyalangan deb hisoblanadi, shuning uchun ham uzoqdagi jismning har bir nuqtasidagi nurlar okulyardan parallel nurlar dastasiga aylanadi. Nurlarning bunday yo‘li teleskopik yo‘l deb yuritiladi. Bunday vaqtda okulyar va ob’ektiv orasidagi masofa fokus masofalari yig‘indisiga teng bo‘ladi l=F1+F2.
    

Ko‘rish trubasi (teleskop) у burchak kattalashtirishi bilan xarakterlanadi. Mikroskopdan farqli ravishda, teleskopda kuzatiladigan jism kuzatuvchidan hamisha uzoqda bo‘ladi. Agar uzoqdagi jism qurolanmagan ko‘z bilan ( burchak ostida ko‘rinsa, teleskop orqali у burchak ostida ko‘rinsa, burchak kattalashtirish quyidagiga teng bo‘ladi.
Yorug‘likning to‘g‘ri chiziq bo‘ylab tarqalish qonuni. Ma’lumki, yorug‘likning biror kichikroq manbai bilan ko‘z orasiga tiniqmas buyum joylashtirilsa, yorug‘lik manbai ko‘rinmay qoladi. Buning sababi shuki, bir jinsli muhitda (masalan, havoda) yorug‘lik to‘g‘ri chiziq bo‘ylab tarqaladi. Yorug‘likning to‘g‘ri chiziq bo‘ylab tarqalishi juda qadim zamonlarda tajriba yo‘li bilan aniqlangan faktdir. Masalan, yorug‘likning to‘g‘ri chiziq bo‘ylab tarqalish qonuni yangi eradan 300 yil ilgari yashagan Yevklid asarida bayon etilgan, ammo bu qonun, ehtimol undan ham oldin ma’lum bo‘lgandir. Hamma yaxshi biladigan soyaning hosil bo‘lish hodisasi yorug‘likning bir jinsli muhitda to‘g‘ri chiziq bo‘ylab tarqalishidandir.