Elektrolit eritpelerdiń elektr ótkezgishligin anıqlaw

Elektr ótkezgishlik - elektr tokınıń qarsılıgına teris shama bolıp tabıladı. Ótkeriwshiniń elektr tokına qarsılıgı tómendegi formula menen ańlatpalanadı :

Bunda R - elektr tog’ınıń qarsılıgı, Om; - salıstırma qarsılıq ; l - ótkeriwshi uzınlıǵı, sm; S - ótkeriwshiniń maydanı, sm².

Elektr ótkizgishlikti tómendegi formula menen ańlatıw múmkin:

L = (S/l) (1)

Bunda L - elektr ótkezgishlik, Om-1; =1/ - salıstırmali elektr ótkezgishlik, Om^-1sm^-1.

Salıstırmali elektr ótkezgishlik dep, bir-birinen 1 sm uzaqlıqta jaylasqan, maydanı 1 sm² bolǵan elektrodlar arasına jaylastırılǵan 1 ml eritpediń elektr ótkezgishligine aytıladı.

Ekvivalent elektr ótkezgishlik dep, 1 g-ekv erigen element saqlaǵan eritpe kólemi sig'atug’in bir-birinen 1 sm aralıqta jaylasqan elektrodlar arasındaǵı eritpediń elektr ótkezgishligine aytıladı.

Bunnan kelip shıǵadı, berilgen 1 g-ekv erigen element tutqan eritpediń millilitrlar sanına ko'beytpesi salıstırma elektr ótkezgishligi ekvivalent elektr ótkezgishlikke teń bolıp tabıladı, yaǵnıy, ekvivalent elektr ótkezgishlik salıstırma elektr ótkezgishlikdan Vret úlken boladı :

_ = (1000) / c = 100V (2)

Bunda _ - eritpeniń ekvivalent elektr ótkezgishligi, Om^-1sm²;  - salıstırma elektr ótkezgishlik; c - 1 l eritpe degi elementtıń g-ekv sanı ; V - 1 g-ekv element erigen kólem.

Eritpelerdiń ekvivalent elektr ótkezgishligi olardı suyultirganda kúsheyedi. Sebebi elektrodlar arasındaǵı elektrolit muǵdarı turaqlı qaladı (g-ekv), suyultirilg’anda payda bolatuǵın ionlar sanı bolsa artadı, bunda barlıq ionlar elektrodlar arasında elektr tokın ótkeriwde qatnasadı. Sonday eken, berilgen elektrolit eritpesi elektr ótkezgishliginiń suyultirilg’anda artsa elektrolitik dissotsilanish dárejesiniń artiwi menen anıqlanadı hám usınıń menen birge suyultirib barıw nátiyjesinde dissotsilaniw maksimum dárejege jetedi, keyininen turaqlı bolıp qaladı. Elektr ótkezgishliktiń bul ózgesheligi sheksiz suyultirilg’andag’i elektr ótkezgishlik dep ataladı hám _ menen ańlatiladı. Elektr ótkezgishlikti úyreniw sonı kórsetpekte, eger túrli elektrolitlardin’ eritpeleri sheksiz suyiltirilsa, dissotsilanisw dárejesi 1 ge teń boladı, biraq olar hár túrlı ekvivalent elektr ótkezgishlikti kórinetuǵın etedi. Bunı túrli elektrolitlar ionlarınıń hár túrlı tezlik menen hareketleniwi menen túsindiriw múmkin. Sonday eken, elektrolit eritpesiniń sheksiz suyultirilg’andag’i elektr ótkezgishligi ionlardıń jıldamlıqları jıyındısına teń.

Eritpeniń ekvivalent elektr o'tkezuwshenligin hám ionlardıń jıldamlıǵın anıqlap, dissotsilanisw dárejesin tómendegi formula tiykarında esaplab tabıw múmkin:

 = _ / _ (3)

Kúshsiz elektrolitdin’ dissotsilanisw dárejesi ekvivalent elektr ótkeriwshenliktin’ sheksiz suyultirilg’andag’i elektr ótkezgishligine bolǵan qatnasına teń.

Kúshsiz elektrolitlar eritpelerinde dissotsialanbag’an molekulalar, sanı menen birge, ayrim dissotsilanisw nátiyjesinde payda bolǵan kationlar hám anionlar bar. Olar arasında eritpede dinamikalıq (háreketdegi) teń salmaqlılıq payda boladı. Berilgen temperaturada elektrolit ulıwma konsentraciyası turaqlı shama - elektrolitik dissotsilanisw konstantasi menen xarakterlenedi jáne onı massalar tásiri nızamı tiykarında esaplab tabıw múmkin.

Eki ionǵa dissotsialanatug’in molekulalar ushın

K = c_K c_A / c_AK

Bunda K - elektrolitik dissotsilanisw konstantasi; c_K - kationlar konsentraciyası ; c_A - anionlar konsentraciyası ; c_AK - ulıwma molekulalar konsentraciyası.

Eger V kolem eritpedegi elektrolit konsentraciyasın c ga teń dep alsaq, ol jaǵdayda

c_K =c_A = c =  / V

Bul jerde  - elektrolitik dissotsilanish dárejesi; V - kólem.

Elektrolitdin’ konsentraciyası tómendegine teń boladı :

c_AK = (1-) c = (1-) / V

Bunnan uig’an ko’ra c=1/V bo’lsa,

(4) kelib chig’adi.

Eger (4) formuladaǵı  nıń ornına (3) teńlemedegi bahanı qóysaq, ol jaǵdayda tómendegi ańlatpa payda boladı :

(5)

Soǵan kóre, elektrolit eritpesiniń dissotsilanish konstantasini ulıwma konsentraciya menen eritpe elektr ótkezgishligin ólshew nátiyjeleri tiykarında esaplaw múmkin.