Электролит эритмаларнинг электр eтказувчанлиги

4Fe ²⁺+4H⁺ + O2 4Fe³⁺ + 2H2O
Tenglamadan ko‘rinib turibdiki, reaksiya sodir bo‘lishi uchun 4 ta temir ioni,
4 ta vodorod ioni va bitta kislorod molekulasi, ya’ni 9 ta zarracha bir vaqtda o‘zaro
to‘qnashishi kerak. Lekin amaliy jihatdan bu mumkin emas. Ikkinchi tomondan,
ayni zarrachalarning sakkiztasi musbat zaryadlangan zarrachalar bo‘lib, ular o‘zaro
itarilish kuchiga egadirlar. Shuning uchun ham, ushbu reaksiyaga quyidagi
bosqichlardan iborat reaksiyalar majmuasi sifatida qarash mumkin:
Fe²⁺ + O­₂= Fe³⁺ + O_{2­­­­­­}^- O₂ ^-+ H⁺→ HO₂^. Fe²⁺ + HO₂^. → Fe³⁺ + HO₂^-
HO₂^- + H⁺ → H₂O₂ Fe²⁺ + H₂O₂ → Fe³⁺ + OH^-
Fe²⁺ + OH→ Fe³⁺ + OH^- H⁺ + OH^- ==H₂O
Keltirilgan reaksiya tenglamalaridan ko‘rinib turibdiki, birorta ta’sirlanishda
ikkitadan ortiq zarrachalar ishtirok etmaydi va shu bilan birga, bir xil zaryadli
zarrachalar ham o‘zaro to‘qnashmaydi. Xulosa qilib aytganda, reaksiya mexanizmi
reaksiyani tashkil etuvchi bosqichlar majmuasidir. Reaksiyaning molekulyarligi o‘zaro to‘qnashayotgan zarrachalarning soniga bog‘liq ravishda monomolekulyar, bimolekulyar va uchmolekulyar bo‘lishi mumkin. Lekin biz yuqorida qayd etganimizdek, uchta va undan ortiq zarrachalarning bir vaqtda o‘zaro to‘qnashish ehtimolligi juda kichikdir. Sxematik ravishda reaksiyaning molekulyarligini quyidagicha ifodalash mumkin:
1) ; А → L – monomolekulyar reaksiyalar
2) А + В→ L; 2 А → L – bimolekulyar reaksiyalar;
3) А + В + С → L ; 2 А + В → L ; 3А→ L – uchmolekulyar reaksiyalar.
Agarda reaksiya davomida bir dona o‘zaro ta’sirlashish sodir bo‘layotgan
bo‘lsa, reaksiya tartibi bilan molekulyarligi bir-biriga teng bo‘ladi. Murakkab
reaksiyalarda esa reaksiya tartibi alohida reaksiya bosqichlarining
molekulyarliklariga bog‘liq bo‘ladi. Sodir bo‘layotgan reaksiyalar moddalarning o‘zaro ta’sirlashishiga ko‘ra, oddiy va murakkab reaksiyalarga bo‘linadi. Odatda, oddiy reaksiyalar bir tomonga yo‘nalgan bo‘lib, bitta kimyoviy bosqichdan iborat bo‘ladi. Murakkab reaksiyalarning bir necha turlari mavjud bo‘lib, ularni sxematik ravishda quyidagi turlarga bo‘lish mumkin:
1. Qaytar reaksiyalar А + В↔ L+ М
2. Yonma-yon (parallel) boruvchi reaksiyalar


3.Birgalikda boruvchi reaksiyalar А + В → L(a) А + С → М (b)
Bu turdagi reaksiyalar sodir bo‘layotganda reaksiyalardan biri o‘z-o‘zicha boradi va uning mahsulotlaridan biri ikkinchi reaksiyaning sodir bo‘lishiga sababchi bo‘ladi.Masalan, bizning misolimizdagi (a) reaksiyada hosil bo‘lgan L moddasi (b)
reaksiyaning sodir bo‘lishiga yordam beradi. Odatda, ikkala reaksiyada ham ishtirok etuvchi A modda aktor deb ataladi. A moddasi bilan oson reaksiyaga kirishib ikkinchi reaksiyani sodir bo‘lishiga sababchi bo‘luvchi B modda induktor deb ataladi. C moddasi akseptor deb ataladi. O‘z-o‘zicha sodir bo‘luvchi birinchi
reaksiyani birlamchi, uning ketidan boruvchi reaksiyani ikkilamchi reaksiya deb
ataladi. Misol tariqasida Fe2+ ioni kuchli kislotali muhitda H2O2 bilan oksidlanish
reaksiyasini ko‘rishimiz mumkin: