Электродинамика

Праллел ёруғлик нурлари дастаси чизиқли тўсиқда хосил қилган дифракциявий манзараси

тўлқин узунлиги ва l тўсиқ ўлчамлари нисбати натижавий тўлқиннинг кўринишини аниқлайди.

Тўсиқлар ўлчамлари 10–6–10–7 м тартибда бўлганда ёруғлик тўлқинлари дифракциясини кузатиш мумкин.
Тўсиқлар ўлчамлари тўлқин узунлиги тартибида бўлганда, тўсиқлар иккиламчи сферик тўлқинлар манбаига айланадилар, ёруғлик тўсиқ орқасидаги сояни эгаллайди ва бу тўлқинларнинг интерференцияси тўсиқлар орқасидаги жадаллик тақсимоти манзарасини белгилайди.

Френел соҳалари

S тўлқин сиртини ҳалқали соҳаларга ажратамиз. Ҳалқаларнинг ўлчамлари ҳалқалар чегарасидан М нуқтагача бўлган масофа ярим тўлқин узунлигига фарқ қилиш шартини қаноатлантириши керак.
m – соҳанинг ташқи чегарасидан М нуқтагача бўлган масофа
1-, 2-, ... m – соҳалардаги тебранишлар амплитудалари
Натижавий тебраниш амплитудаси
m - Френел соҳасидаги тебраниш амплитудаси шу соҳага ёндошган соҳадаги тебранишлар амплитудаларининг арифметик йиғиндисига тенг
М нуқтадаги тебранишнинг натижавий амплитудаси
Барча Френел соҳаларининг юзаси
m - Френел соҳасининг ташқи чегараси радиуси
Тўлқин фронтининг йўлига думалоқ тешикли экран жойлаштирамиз.
Думалоқ тешикли экран фақат Френелнинг биринчи соҳасини очганда М нуқтадаги жадаллик, тўлқин сиртидаги соҳалар тўла очилгандагига нисбатан 4 марта катта бўлади. Иккинчи соҳа очилиши бошланиши билан М нуқтадаги жадаллик тўла очилгандагига нисбатан камаяборади ва иккинчи соҳа тўла очилганда деярли нолга тенг бўлади.
Йиғиладиган нурлар дифракцияси (Френел дифракцияси) – тўсиқдан чегараланган масофада сферик тўлқинларнинг дифракция манзарасини кузатиш.
Параллел нурларнинг дифракцияси
Фраунгофер дифракцияси, дифракцияни қўзғатувчи тўсиқдан ёруғлик манбаи ва кузатиш нуқтаси катта масофага узоқлаштирилганда кузатилади. Параллел нурлар – нуқтавий ёруғлик манбаи йиғувчи линза фокусига жойлаштирилганда хосил бўлади. Тўсиқдан кейин ўрнатилган иккинчи йиғувчи линза орқали экранда дифракциявий манзара кузатиш учун фокусланади.