Elektroakustika

Radial radiokarnaylar.
Ochiq maydonlarni ovozlashtirishda 
(ko‘cha, hiyobon, maydon va h.k.) ayrim hollarda doira shaklidagi 
yo‘nalganlik diagramma kerak bo‘ladi. Bunday yo‘nalganlik diagramma 
bir guruh elektrodinamik radiokarnaylarni doira bo‘ylab o‘rnatish 
hisobiga erishiladi. Ularning akustik o‘qi pastga qarab 45° ostida 
o‘rnatiladi. Kallaklar soni odatda 4 tadan 6 tagacha olinadi. Bunday 
radiokarnaylarning 
pastki 
qismida 
odatda, 
doirasimon 
tovush 
qaytaruvchi to‘siqlar o‘rnatiladi. 

---

162 
6.4. Diffuzorli radiokarnaylar 
 
Diffuzorli radiokarnaylardagi mexanik harakatlanuvchi tizim, ya’ni 
diafragma mexanik tebranishlarni akustik tovush tebranishlarga 
o‘zgartirib uni atrof muhitga nurlatish vazifasini o‘taydi. Shuning uchun 
diafragmani diffuzor, ya’ni sochuvchi deb, radiokarnayni esa. bevosita 
nurlatuvchi radiokarnay deb ataydilar. Diffuzor murakkab shaklga ega 
bo‘lgani uchun uni porshen kabi tebranayotgan yassi diafragmaga 
o‘xshatish mumkin, bunday o‘xshashlikka diffuzorni radiokarnay 
g‘ilofiga mos ravishda biriktirish bilan erishiladi: birinchidan, diffuzor 
egiluvchan bo‘lishi, ikkinchidan akustik o‘qi bo‘ylab tebranishi kerak. 
Tovush to‘lqinlarning nurlanish jarayoni sodda: diafragma o‘zining 
tebranishida unga bevosita yondoshgan muhit zarrachalarini tebratib, 
unda o‘zgaruvchan siqilish va siyraklashish hosil qilib, muhitning 
qo‘shni qatlamiga uzatadi, natijada tovush tezligida harakatlanayotgan 
to‘lqin paydo bo‘ladi. Gazsimon (va suyuq) muhit uzluksizligi 
prinsipida diafragmaning tebranish tezligi υ
d 
va unga yondoshgan muhit 
zarrachalari tezligi υ
m
 
bir xil bo‘lishi kerak, ya’ni; υ
d 
= 
υ
m
. 
Diafragma 
tebranishiga muhit qarshilik ko‘rsatadi. Bu qarshilik