Elektrik yuritma to’Ғrisida umumiy tushunchalar va uning rivojlanish tarixi

Transmissiyali elektrik yuritmalar. Motor harakatini po’lat arqon yoki tasmalar yordamida korxona sexlaridagi bosh transmissiyaga uzatuvchi yuritmalar umumtransmissiyali elektrik yuritma deb ataladi. Bosh transmessiyadagi harakat tasmalar bilan transmissiya bo’laklari yoki ish mashinalariga uzatiladi. Elektr motor harakatini bir qancha ish mashinalariga uzatuvchi yuritmani guruhli elektrik yuritma deb ataladi.
Guruhli elektrik yuritma umumtransmissiyaliga nisbatan afzal bo’lishiga qaramay, bu yuritmada ham elektr energiyasining mexanik taqsimlanish imkonlaridan to’la foydalanilmaydi. Shu sababli hozirgi paytda transmissiyali elektrik yuritmalardan deyarli foydalanilmaydi.
Yakka motorli elektrik yuritma. Har bir ish mashinasi yoki mexanizmning o’ziga tegishli alohida elektr motori bo’lgan yuritma yakka motorli elektrik yuritma deb ataladi.
Elektr motori ish mashinasidan alohida yoki uning tuzilishiga o’zgartirishlar kiritmasdan o’rnatilgan yuritma oddiy yakka motorli elektrik yuritma deb ataladi. Bunday elektrik yuritmada quvvat isrofi transmissiyaliga nisbatan ancha kam bo’lsa ham, ammo unda uzatish mexanizmining murakkabligi saqlanib qolinad.
Individual elektrik yuritma. bunday kamchiliklardan xoli qilingan. Individual elektrik yuritmada elektr motori va ish mexanizmi kopqruktiv jihatdan yaxlit va ishlash uchun qulay bo’lgan tashqi ko’rinishga ega bo’ladi. Individual elektrik yuritmalar o’z navbatida oddiy va maxsus individual yuritmalarga bo’lina.
Elektr motori bilan ish mexanizmi orasida ba’zi bir uzatma elementlari (tishli g’ildirak, mufta krivoship, shatun va shu kabilar) saklanib qolgan yuritma oddiy individual elektrik yuritma deb ataladi.
Elektr motori bilan ish mexanizmi orasida uzatish mexanizmi bo’lmagan va motorning ba’zi bir qismlari ish mexanizmining uzviy organi sifatida qo’llannladigan yuritma maxsus individual elektrik yuritma deb ataladi.
Shu sababli maxsus individual elektrik yuritmali ish mashinalari shovqinsiz, engil, sodda konstrukqiyali, ishlashga qulay, yuqori foydali ish koeffiqienti va avtomatlashtirish uchun katta imkonlarga ega bo’ladi. Bunday elektrik yuritmalarda elektr motorning ahamiyati ish mashinaning nomida ham o’z ifodasini topadi, ya’ni ularga „elektr" so’zi qo’shib yoziladi, masalan, elektr pardozlagich, elektr shpindel, elektr urchuq va hokazo.