3. ЭЛЕКТР ҚИСМ
3.1. Электр юкламаларни ҳисоблаш
Электр юкламаларни ҳисоблаш учун улар хакида бошлангич маълумотлар ва уларни хисоблаш учун формулалар булиши керак. Уларни хисоблашда электр юкламалар цехни ичида булса уни тартибга солинган диаграммалар усули буйича хисобланади. Агар корхонанинг цехларини умумий урнатилган кувватлари берилган булса, унда талаб коэффициенти ва урнатилган кувват усули буйича хисоблаш ишлари бажарилади. Бундан ташқари электр юкламаларнин хисоблашни бир неча хил усуллари бор. Электр таъминоти тизимини лойиҳалашда асосий этап цехлар ёки бутун заводнинг электр истеъмолчиларини тоифасини аниқлашдир.
Электр таъминоти тизимини лойиҳалаш учун асосий этап электр юкламаларни цехлар ёки завод буйича тоифаларини аниқлаш хисобланади.
Корхоналар уч тоифага бўлинади: I, II ва III-тоифа.
Электр таъминоти тизимини лойиҳалашни кейинги этапи корхонанинг (цехини) электр юкламаларини хисоблашдир. Лойиалаш учун дастлабки маълумотлар 1- жадвалда келтирилган. 1- жадвал асосида ўрнатилган қувват ва фойдаланиш коэффициенти буйича электр юкламаларни хисоблаймиз.
1- жадвал
№
|
истемолчиларнинг номи
|
U
|
Po`rn
|
Kt
|
cosϕ
|
tgϕ
|
Категория
|
|
|
кВ
|
кВт
|
|
|
|
|
1
|
ГПП-2
|
110
|
40000
|
0,6
|
0,85
|
0,62
|
1
|
2
|
ГПП-3
|
110
|
60000
|
0,75
|
0,7
|
1,02
|
1
|
3
|
ГПП-4
|
110
|
40000
|
0,7
|
0,75
|
0,88
|
1
|
4
|
ГПП-5
|
110
|
40000
|
0,5
|
0,65
|
1,17
|
1
|
5
|
ГПП-7
|
35
|
8000
|
0,7
|
0,8
|
0,75
|
1
|
6
|
ГПП-15
|
35
|
5500
|
0,6
|
0,7
|
1,02
|
1
|
7
|
ГПП-18
|
35
|
3000
|
0,7
|
0,85
|
0,62
|
1
|
8
|
|
|
|
|
|
|
|
9
|
|
|
|
|
|
|
|
10
|
|
|
|
|
|
|
|
11
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
196500
|
|
|
|
|
196500
|
Ҳисобий актив қувват
Рҳ = Рурн кт [кВт]
Ҳисобий реактив қувват
Qҳ = Рҳ tgφ [кВар]
Ҳисобий актив ёритиш қуввати.
Рҳ.ё = Рсол. Кт.ё F / 1000 [кВт]
Тўла хисобий қувват хар бир цех ёки булим учун
[кВА]
Завод ёки корхона буйича йиғинди ҳисобий қувват
[кВА]
Пасайтирувчи куч трансформаторлардаги актив ва реактив қувват исроф.
∆Ртр = 0,02Sҳ [кВт]
∆Qтр = 0,1Sҳ [кВар]
Трансформаторлардаги исрофни ҳисобга олиб тула ҳисобий қувват
[кВА]
Бунда ∑Рҳ -10 кВ ва 0,4кВ кучланишли юкламаларнинг йиғинди қуввати [кВт]
∑Рҳ.ё - ёритиш юкламаларнинг ҳисобий йиғинди актив қуввати [кВт]
∑ Qҳ—ҳисобий йиғинди реактив қувват [кВар]
Қувват коэффициенти
Учкудук шахри хисобий юкламаси
Ҳисобий актив қувват
Рҳ = Рурн кт =40000*0.6=24000 [кВт]
Ҳисобий реактив қувват
Qҳ = Рҳ tgφ =24000*0.62=14880[кВар]
Тўла хисобий қувват хар бир цех ёки булим учун
[кВА]
2-ГПП нинг хисобий юкламаси
Ҳисобий актив қувват
Рҳ = Рурн кт =70000*0.65=4550 0[кВт]
Ҳисобий реактив қувват
Qҳ = Рҳ tgφ =45500*1,02=46410 [кВар]
Тўла хисобий қувват
[кВА]
3-ГПП нинг хисобий юкламаси
Ҳисобий актив қувват
Рҳ = Рурн кт =6500*0.7=4550 [кВт]
Ҳисобий реактив қувват
Qҳ = Рҳ tgφ =4550*0,88=4004[кВар]
Тўла хисобий қувват
[кВА]
4-ГПП нинг хисобий юкламаси
Ҳисобий актив қувват
Рҳ = Рурн кт =2200*0.5=1100 [кВт]
Ҳисобий реактив қувват
Qҳ = Рҳ tgφ =1100*1,17=1287[кВар]
Тўла хисобий қувват
[кВА]
6-ГПП нинг хисобий юкламаси
Ҳисобий актив қувват
Рҳ = Рурн кт =8000*0.7=5600 [кВт]
Ҳисобий реактив қувват
Qҳ = Рҳ tgφ =5600*0,75=4200[кВар]
Тўла хисобий қувват
[кВА]
7-ГПП нинг хисобий юкламаси
Ҳисобий актив қувват
Рҳ = Рурн кт =900*0.6=540 [кВт]
Ҳисобий реактив қувват
Qҳ = Рҳ tgφ =540*1,02=551[кВар]
Тўла хисобий қувват
[кВА]
Кукпатаснинг хисобий юкламаси
Ҳисобий актив қувват
Рҳ = Рурн кт =2000*0.7=1400 [кВт]
Ҳисобий реактив қувват
Qҳ = Рҳ tgφ =1400*0,62=868[кВар]
Тўла хисобий қувват
[кВА]
Хисобланган натижалар 2-жадвалда келтирилган
2-жадвал
Т/р
|
Цехларнинг
номи
|
UH
|
Рурн
|
Рҳ
|
SX
|
[кВ]
|
[кВт]
|
[кВт]
|
[кВар]
|
1
|
ГПП-2
|
110
|
24000
|
14873,86
|
28235,3
|
2
|
ГПП-3
|
110
|
45000
|
45909,18
|
64285,7
|
3
|
ГПП-4
|
11
|
28000
|
24693,68
|
37333,3
|
4
|
ГПП-5
|
110
|
20000
|
23382,59
|
30769,2
|
5
|
ГПП-7
|
35
|
5600
|
4200,00
|
7000,0
|
6
|
ГПП-15
|
35
|
3300
|
3366,67
|
4714,3
|
7
|
ГПП-18
|
35
|
2100
|
1301,46
|
2470,6
|
жами
|
|
|
128000,0
|
117727,5
|
173907,3
|
Тўла қувват коэффициенти
3.2. Реактив қувватни компенсация қилиш
Реактив қувват итеъмолчилари асосан асинхрон двигателлар, куч трансформаторлари ва туғрилагичлар ҳисобланади.Лойиҳалашда реактив қувватни компенсациялаш билан умумий тула ҳисобий қувват ҳам камаяди ва энергия тежалади.Шунинг учун реактив қувватни компенсациялаш талаб этилади.
Компенсация қилиниш керак бўлган реактив қувват қуйидагича ҳисобланади.
Qki = Pх i(tgφi - tgφн ) [кВар]
Бу ерда tgφн=0,327
Бунда Рҳi – исталган цех ёки бўлимнинг ҳисобий актив қуввати
tgφi –реактив қувват коэффициенти бўлиб, cosφ ни бошланғич берилган қийматига мос келувчи қиймати.
tgφн – қувват коэффициенти cosφ=0,95 даги қиймати.
Qki - исталган цех ёки бўлимни компенсация қилиниши керак бўлган реактив қуввати.
Компенсация қилиниши керак бўлган номинал реактив қувват қуйидаги шарт асосида танланади:
Qkiкку < Qҳ
Цехда Uн=10кВ ли истеъмолчиларни реактив қувватини компенсация қилиш синхрон двигателларни қўзғатиш токини кўп бериш билан амалга оширилади. Шунинг учун реактив қувватни компенсации Uн=10кВ кучланишда компенсация қилувчи конденсатор қурилмаларни қўлламаймиз.
0,4кВ кучланиш томонда реактив қувватни компенсация қилиш комплект конденсатор қурилмалар(ККҚ) ёрдамида амалга оширилади. Ҳар бир ростланиш пағонаси ККҚ = 80 кВА, cosφ эса 0,95 га тенг деб олинади. Яъни tgφ = 0,38. Ҳисоблашлар натижасида ККҚни танлаймиз (масалан, ККУ-0,38-xxx-xУЗ серия).
Электр юкламаларнинг ҳамма ҳисобий қувватлари компенсациядан сунг.
[кВА]
бунда Sҳ.к – компенсациядан кейинги завод ёки корхонани тўла ҳисобий
қуввати;
∑Рҳ.10 - 10 кВ кучланишли юкламаларнинг ҳисобий йиғинди актив қуввати [кВт]
∑Рҳ. 0,4 -0,4 кВ кучланишли юкламаларнинг ҳисобий йиғинди актив қуввати [кВт]
∑Рҳ.ё - ёритиш юкламаларнинг ҳисобий йиғинди актив қуввати [кВт]
Ртер.ё - завод территориясини ёритиш қуввати [кВт]
∆РТР - трансформатордаги актив қувват исрофи [кВт]
∑ Qҳ—ҳисобий йиғинди реактив қувват [кВар]
∆QТР - трансформатордаги реактив қувват исрофи [кВар]
∑ Qкку -Танланган комплект конденсатор батареяларнинг йиғинди қуввати [кВар]
Компенсациядан кейинги қувват коэффициенти
Бунда ∑Рх.к=∑Рҳ.10 +∑Рҳ. 0,4 +∑Рҳ.ё + Ртер.ё+∆РТР [кВт].
Энергетиканинг талаби буйича cosφ ≥ 0,95 булиши шарт
ГПП-2 учун компенсация қилиниш керак булган Реактив қувват микдори куйдагича
Qki = Pх i(tgφi - tgφн )=2400(0,62-0,327)=703[кВар]
Qkiкку < Qҳ
703<1200<1488
Qку=1200[кВар] компенсация курилмаси Реактив қуввати
Компенсациядан кейинги Реактив қувват
Qхк=Qҳ-Qку=1488-1200=288[кВар]
Компенсациядан кейинги Тўла хисобий қувват
[кВА]
ГПП-3 учун компенсация қилиниш керак булган Реактив қувват микдори куйдагича
Qki = Pх i(tgφi - tgφн )=4550(1,02-0,327)=3153[кВар]
Qkiкку < Qҳ
3153<4000<4641
Qку=4000[кВар] компенсация курилмаси Реактив қуввати
Компенсациядан кейинги Реактив қувват
Qхк=Qҳ-Qку=4641-4000=641[кВар]
Компенсациядан кейинги Тўла хисобий қувват
[кВА]
ГПП-4 учун компенсация қилиниш керак булган Реактив қувват микдори куйдагича
Qki = Pх i(tgφi - tgφн )=4550(0,88-0,327)=2516[кВар]
Qkiкку < Qҳ
2516<3000<4004
Qку=3000[кВар] компенсация курилмаси Реактив қуввати
Компенсациядан кейинги Реактив қувват
Qхк=Qҳ-Qку=4004-3000=1004[кВар]
Компенсациядан кейинги Тўла хисобий қувват
[кВА]
ГПП-5 учун компенсация қилиниш керак булган Реактив қувват микдори куйдагича
Qki = Pх i(tgφi - tgφн )=1100(1,17-0,327)=926[кВар]
Qkiкку < Qҳ
926<1000<1287
Qку=1000[кВар] компенсация курилмаси Реактив қуввати
Компенсациядан кейинги Реактив қувват
Qхк=Qҳ-Qку=1287-1000=287[кВар]
Компенсациядан кейинги Тўла хисобий қувват
[кВА]
ГПП-7 учун компенсация қилиниш керак булган Реактив қувват микдори куйдагича
Qki = Pх i(tgφi - tgφн )=5600(0,75-0,327)=2363[кВар]
Qkiкку < Qҳ
2363<3500<4200
Qку=3500[кВар] компенсация курилмаси Реактив қуввати
Компенсациядан кейинги Реактив қувват
Qхк=Qҳ-Qку=4200-3500=700[кВар]
Компенсациядан кейинги Тўла хисобий қувват
[кВА]
ГПП-15 учун компенсация қилиниш керак булган Реактив қувват микдори куйдагича
Qki = Pх i(tgφi - tgφн )=540(1,02-0,327)=374[кВар]
Qkiкку < Qҳ
374<500<551
Qку=500[кВар] компенсация курилмаси Реактив қуввати
Компенсациядан кейинги Реактив қувват
Qхк=Qҳ-Qку=551-500=51[кВар]
Компенсациядан кейинги Тўла хисобий қувват
[кВА]
ГПП- 18 учун компенсация қилиниш керак булган Реактив қувват микдори куйдагича
Qki = Pх i(tgφi - tgφн )=1400(0,62-0,327)=409[кВар]
Qkiкку < Qҳ
409<500<868
Qку=500[кВар] компенсация курилмаси Реактив қуввати
Компенсациядан кейинги Реактив қувват
Qхк=Qҳ-Qку=868-500=368[кВар]
Компенсациядан кейинги Тўла хисобий қувват
[кВА]
3-жадвал
Т/р
|
Цехларнинг
номи
|
UH
|
Рурн
|
Рҳ
|
Qҳ
|
QXK
|
SXK
|
[кВ]
|
[кВт]
|
[кВт]
|
[кВар]
|
[кВАP]
|
[кВА]
|
1
|
ГПП-2
|
110
|
24000
|
14873,86
|
28235,3
|
|
|
2
|
ГПП-3
|
110
|
45000
|
45909,18
|
64285,7
|
|
|
3
|
ГПП-4
|
11
|
28000
|
24693,68
|
37333,3
|
|
|
4
|
ГПП-5
|
110
|
20000
|
23382,59
|
30769,2
|
|
|
5
|
ГПП-7
|
35
|
5600
|
4200,00
|
7000,0
|
|
|
6
|
ГПП-15
|
35
|
3300
|
3366,67
|
4714,3
|
|
|
7
|
ГПП-18
|
35
|
2100
|
1301,46
|
2470,6
|
|
|
Объектлар буйича жами хисобий Актив ва Реактив қувват
∑Рҳ =20140 [кВт]
∑QXK=3339[кВАP]
Трансформатордаги Актив ва Реактив қувват исрофларини хисоблаймиз.
∆РТР =0,02*∑Рҳ=0,02*20140=403[кВт]
∆QТР =0,1*∑QXK=0,1*3339=334[кВАP]
Кувват исрофларини хисобга олган холда Объектларнинг жами хисобий қуввати
[кВА]
Объектлар буйича Тула кувват коэффициенти
868>551>4200>1287>4004>4641>1488>
Do'stlaringiz bilan baham: |