Elektr yuklamalarining koifsentlari reja: Kirish Nominal rejim

Nominal rejimdagi to‘la isroflar Q_nom katalogda berilgan ma’lumotlar asosida quyidagicha aniqlanishi mumkin:


Q_nom = P_nom(1- h_nom)/h_nom = q_doim + q_o‘zg.nom. (7.7)

Yuklamaning ma’lum qiymatidagi

Q_x = q_doim + x²•q_o‘zg.nom. (7.8)

bu yerda: x = P₂ /P_nom dvigatelning yuklanish koeffitsiyenti. Aniqroq qilib, quyidagicha x = I/I_nom yoziladi. Chunki chulg‘amlardagi isroflar va ular­ning qizishi asosan ulardan o‘tayotgan tokka bog‘liq.

FIK ning maksimal qiymati nominaldan farqli bo‘lgan yuklama qiymatida (7.6) tenglamaga binoan quyidagini olamiz:


q_doim = Q_nom•g/(g + 1); (7.9)


q_o‘zg.nom = Q_nom/(g + 1). (7.10)

U holda yuklamaning nominaldan farqli qiymatlaridagi isrofning ifodasi quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi

Q_x = Q_nom•g/(g + 1) + Q_nom•x²/(g + 1) =

= Q_nom•(g + x²)/(g + 1). (7.11)

Tabiiyki, ushbu formuladan foydalanish uchun g ning qiymati ma’lum bo‘lishi kerak. Lekin katta xatoliklarsiz g ning qiymatini g = 1 deb qabul qilish mumkin.

O‘tkinchi rejimlardagi isroflarni aniqlash ancha qiyinchilik tug‘diradi. Dvigatel harakatlanayotgan va tormozlanayotgan vaqtda statik yuklamadan tashqari inersiya massalarining tezlanishi bilan bog‘liq bo‘lgan dinamik yuklama ham ta’sir etadi. Bunda dvigatel toki sezilarli darajada o‘zgaradi va energiya isroflari vaqtning murakkab funksiyasi bo‘lib qoladi.
Isroflarning aniq hisobi faqat yuklama diagrammasi — tok va tezlikning o‘zgarish grafigi mavjud bo‘lgandagina amalga oshirilishi mumkin. Ta’minot kuchlanishini o‘zgarmas (doimiy) deb qabul qilib, tezlatish va tormozlashda dvigatel zanjirida ajralib chiqayotgan isroflarni taxminan baholash mumkin.
Mustaqil qo‘zg‘atishli dvigatelni salt yurishda (yuklamasiz) ishga tushirishdagi isroflarni ko‘rib chiqamiz. Ifodalarni soddalashtirish va jarayonning energetik ko‘rsatkichlariga ta’sir etayotgan asosiy omillarni yanada oydinlashtirish uchun po‘latdagi isroflarni hisobga olmaymiz. Mexanik tavsiflarni tahlil qilayot­ganda mexanik isrofni ish mashinasi hosil qilayotgan yuklamaga qo‘shib yuboramiz.
Tarmoqdan iste’mol qilinayotgan quvvat qisman yakor zanjiridagi qarshiliklarda yo‘qolib, asosan mexa­nik energiyaga aylanadi:


P = P_m + P_el. (7.12)

Dvigatelni salt yurishda ishga tushirayotganda (M_q = 0) harakat tenglamasi quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:

M_d = Jdw/dt.

Dvigatel magnit maydoni o‘zgarmas bo‘lganda

M_d = K_MI; E = K_Ew,

bu yerdan tok I = J/K_M•dw/dt. (7.13)

Dvigatel t₁ vaqtdan t₂ vaqtgacha harakatlanayotganda tarmoqdan iste’mol qilinayotgan energiya





(7.14)

SI sistemasida K_E = K_m bo‘lganligi uchun

A = Jw₀(w₂- w₁). (7.15)

Salt yurishda harakatlanayotganda dvigatel tezligi ideal salt yurish tezligiga teng. Shuning uchun integrallash chegarasi w₁ = 0 dan to w₂ = w₀ gacha bo‘ladi. Bu integrallash chegaralaridan (9.15) ifodadan foydalanib quyidagini olamiz:

A = J w²₀. (7.16)

Yuritma inersiya massalariga beriladigan energiya:

(7.17)

Yakor zanjiridagi energiya sarfi:

(7.18)

Shunday qilib, dvigatelni salt yurishda ishga tushirilganda tarmoqdan yuritma inersiya massalari kinetik energiyasi zaxirasiga ikki baravar ko‘p bo‘lgan energiya iste’mol qilinar ekan.

Ta’minlanayotgan energiyaning yarmi kinetik ener­giya ko‘rinishida o‘qqa beriladi, ikkinchi yarmi esa yakor zanjiridagi qarshiliklarda yo‘qotilar ekan. Demak dvigatel — mexanizm tizimida o‘tkinchi jarayon­larni tezlatish va isroflarni kamaytirish maqsadida ilo­ji boricha kichik inersiya momentiga ega bo‘lish lozim ekan. Shuning uchun yuritmalarda inersiya momenti kichik bo‘lgan dvigatel o‘rnatish, yoki bitta dvigatel o‘rniga ikkita kichik quvvatli bir-biri bilan mexanik bog‘langan dvigatellarni o‘rnatish maqsadga muvofiqdir.
Shuni hisobga olish kerakki, isroflar nafaqat dvigatel chulg‘amlarida, balki ketma-ket ulangan qarshiliklarda ham ajralib chiqadi. Demak, qo‘shimcha qarshiliklar kiritib sarflarning bir qismini dvigateldan tashqariga olib chiqish mumkin.
Agarda dvigatelni tezlatish uchun bir nechta pog‘ona qarshiliklari qo‘llanilsa va kuchlanish asta-sekin oshirilsa, ishga tushirish isroflarini birmuncha kamaytirish mumkin.
Dvigatel yuklama ostida ishga tushirilayotganda u ham tezlatish uchun kerak bo‘lgan momentni, ham statik (qarshilik) momentini yenga oladigan momentni hosil qilishi kerak. Bu esa yakordagi isroflarni ko‘paytiradi.
Mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok dvigateli­ning o‘qida o‘zgarmas statik moment M_q = const bo‘lganda ishga tushirilayotgandagi ifodani aniq­laymiz. Harakat tenglamasiga M_d = K_MI qiymatni qo‘yib, quyidagini olamiz: