Elektr toki. O’zgarmas tok qonunlari. O’zgaruvchan tok qonunlari

ELEKTR TOKI. O’ZGARMAS TOK QONUNLARI. O’ZGARUVCHAN TOK QONUNLARI

O’qituvchi: Pardayeva K.

Erkin elektr zaryadlarining tartibli harakati elektr toki deb ataladi.

Metallarda erkin elektronlar erkin zarralar bo’lib hisoblanadi. Agar metal elektr maydonga kiritilsa, unda erkin elektronlar tartibsiz harakatlarini to’xtatmagan holda, maydon ta’sirida tartibli harakat qila boshlaydi, natijada tok vujudga keladi.

Metallar elektronli o’tkazgichlar yoki birinchi tur o’tkazgichlar, erkin elektronlar esa o’tkazuvchanlik elektronlari deyiladi.

Elektr tokining quyidagicha ta’siri mavjud:

1. Issiqlik ta’siri
2. Kimyoviy ta’siri
3. Magnit ta’siri
4. Kuch ta’siri
5. Yorug’lik ta’siri

O’tkazgichning ko’ndalang kesimidan vaqt birligida oqib o’tadigan zaryad miqdori bilan o’lchanadigan kattalik tok kuchi deb ataladi.

Tok kuchi vaqt o’tishi bilan ham yo’nalishi jihatdan, ham yo’nalishi jihatdan o’zgarmasa, bunday tokni o’zgarmas tok deyiladi.

Tok zichligi vektori i deb, son jihatdan o’tkazgichning birlik ko’ndalang kesimidan o’tuvchi tok kuchiga teng va yo’nalishi jihatdan musbat zaryadning harakat yo’nalishi bilan bir xil bo’lgan vector kattalikka aytiladi.

Tok kuchi har bir zarra olib o’tadigan zaryad kattaligiga, zaryad konsentratsiyasiga, uning tartibli harakat tezligiga va o’tkazgichning kesim yuziga proporsional ekan