Elektr toki. Elektr tokining mavjud bo'lishi shartlari Elektr tokining ta'sirlari



Download 295,54 Kb.
Pdf ko'rish
bet4/4
Sana18.03.2022
Hajmi295,54 Kb.
#500308
1   2   3   4
Bog'liq
elektronika 3-ma'ruza

tok kuchi tokni hosil qilayotgan zaryadlangan zarralarning zaryad 
miqdori, konsentratsiyasi, о 'rtacha tartibli harakat tezligi va о 'tkazgichning 
ко'ndalang kesim yuzi ко'paytmasiga teng ekan. 
(5.4) ifodaga ko'ra, tok kuchi o'tkazgichning ko'ndalang kesim yuziga to'g'ri 
proporsional. Bir xil ko'ndalang kesim yuziga ega bo'lgan o'tkazgichlardan oqib 
o'tayotgan toklarning tok kuchlarini o'zaro solishtirish maqsadida o'tkazgichning 
geometrik o'lchamlariga bog'liq bo'lmagan fizik kattalik kiritilgan. Bu kattalikni 
tok zichligi 
deb atash qabul qilingan. 
O'tkazgichning zaryad tashuvchilarga 
perpendikular bo'lgan birlik ко'ndalang kesim yuzidan о'tayotgan tok kuchiga son 
jihatidan teng bo'lgan fizik kattalik tok zichligi deyiladi. 
Agar ko'ndalang kesim 
yuzi 

bo'lgan o'tkazgichdan o'tayotgan tokning kuchi I ga teng bo'lsa, ta'rifga ko'ra 
bunday tokning zichligi quyidagicha hisoblanadi: 
(5.5) 
(5.4) va (5.5) ifodalarga asosan tok zichligi uchun quyidagi tenglikni hosil 
qilamiz: 
(5.6) 
Demak, tok zichligi tokni hosil qiluvchi zarralarning zaryad miqdori, 
konsentratsiyasi va o'rtacha tartibli harakat tezligining ko'paytmasiga teng ekan. 


(5.5) ifodadan tok zichligining birligi A/m

ga tengligi kelib chiqadi. Tok zichligi 
vektor kattalik bo'lib, tok yo'nalishi bo'ylab yo'nalgan.
Metall o'tkazgichdagi elektronlar erkin bo'lganliklari uchun, ular o'tkazgich 
ichida tartibsiz (xaotik) issiqlik harakatida bo'ladi. Agar o'tkazgich uchlarida 
potensiallar farqi bo'lmasa, ya'ni o'tkazgich ichidagi elektr maydon kuchlanganligi 
nolga teng bo'lsa, erkin elektronlarning tartibsiz harakat tezligi barcha 
yo'nalishlarda bir xil amalga oshadi. 
Tashqi elektr maydon qo'yilgan o'tkazgichdagi erkin elektronlarning tartibli 
harakat tezligini miqdor jihatdan baholaylik. Ko'ndalang kesim yuzi 10
-6
m
2
bo'lgan mis o'tkazgichdan kuchi 1 A ga teng bo'lgan tok o'tayotgan bo'lsin. Mis 
moddasidagi erkin elektronlar konsentratsiyasi 8,5∙10
28
m
-3
ga tengligini inobatga 
olib, (5.4) ifodaga ko'ra elektronlar tartibli harakatining o'rtacha tezligini 
hisoblaymiz: 
Hisoblash natijalari ko'rsatadiki, elektronlarning tartibli harakat tezligining 
o'rtacha qiymati juda kichik ekan. Shuningdek, tajribalardan ma'lum bo'lishicha, 
elektronlarning tartibli harakat tezligi ularning tartibsiz harakat tezligidan ~10
8
marta kichik bo'lar ekan. Elektronlarning tartibli harakat tezligi ancha kichik 
bo'lishiga qaramay, biz o'tkazgichdagi elektr tokini darhol sezamiz. Bundan 
o'tkazgichda elektr toki juda katta tezlikda tarqalishi ma'lum bo'ladi. Elektr 
tokining tarqalish tezligi deganda, elektronlarning tartibli harakat tezligi emas, 
balki elektr maydonning tarqalish tezligi tushuniladi. Elektr maydon esa juda katta 
tezlikda tarqaladi. Shuning uchun tokning tarqalish tezligi elektromagnit 
maydonning tarqalish tezligiga teng, ya'ni ~ 300 000 km/s. Tokning tarqalish 
tezligi bilan o'tkazgichdagi elektronlarning tartibli harakat tezligi tushunchalarining 
bir xil emasligini yodingizda saqlang. 

Download 295,54 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish