Elektr texnikasi elektr mexanikasi

Tohirjonov Z. Z.			Islom Karimov nomidagi TDTUOF KEM 5312200 № (214-19) 2021y. KI
varaq
		G’aniyev S. T.				2
O’zg.	varaq	Hujjat №.	Imzo	Sana

Bo’lim	1	2	3	4	5	Tarkibi	Himoya
Reja bo’yicha:
Bajarildi:

Mundarija: Kirish 4 Yuritma motori quvvatini va qarshilik momentlarni hisoblash 7 Ko’priksimon kranning harakatlanuvchi aravachasi elektr yuritmasining yuklanish diagrammasi 9 Motorning tabiiy mexanik tavsifini hisoblash va grafigini qurish 13 Asinxron motorlarni ishga tushirish qarshiliklarini aniqlash 17 Faza rotorli asinxron motorni rotor zanjiriga qo’shimcha qarshiliklar ulab ishga tushirish 25 Motor o’qiga yuk berish 29 Motorning quvvat isroflarini hisoblash 29 Xulosa 32 Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 33
		Tohirjonov Z. Z.			Islom Karimov nomidagi TDTUOF KEM 5312200 № (214-19) 2021y. KI	varaq
		G’aniyev S. T.				3
O’zg.	varaq	Hujjat №.	Imzo	Sana

Kirish. Har bir takomillashgan mashina uchta asosiy qismdan, ya’ni motor- mashina, uzatma va qurol-mashinadan iborat bo‘ladi. Bunday takomillashgan mashina ishlab chiqarish agregati deb, uning uchinchi qismi – qurol-mashina esa ish mashinasi yoki ish mexanizmi deb ataladi. Ish mashinasi yoki mexanizmini berilgan tezlik bilan harakatlantiruvchi motor, uzatma va ularni boshqaruvchi sistema birgalikda yuritma deb ataladi. Mexanik harakat manbalarining turiga binoan yuritmalar qo‘l, ot va mexanik yuritmalarga bo‘linadi. Suv va bug‘ turbinalari hamda shamol, ichki yonuv va elektr motorlari bilan harakatlanuvchi yuritmalar mexanik yuritmalar deb ataladi. Mexanik yuritmalardan eng afzali elektr motorli yuritma bo‘lgani uchun statsionar ish mashinasi va mexanizmlarining asosiy yuritmasi sifatida elektr motorli yuritmadan foydalaniladi. Elektr motorli yuritma qisqacha elektr yuritma deb ataladi. Elektr yuritma bilan elektr energiyasi mexanik energiyaga aylantiriladi, bu mexanik harakatni elektr usulda boshqarish imkonini beradi. Demak, elektr yuritma asosan elektr motori, uzatma va motorni boshqaruvchi elektr apparatlardan iborat bo‘ladi. Elektr motori bilan harakatga keltiriladigan ish mashinalarining yoki ishlab chiqarish agregatlaridagi elektr motorlarning soniga qarab elektr yuritmalar transmissiyali, yakka motorli va ko‘p motorli yuritmalarga bo‘linadi. Transmissiyali elektr yuritma o‘z navbatida umumtransmissiyali va guruhli, yakka motorli elektr yuritma esa odsiy va individual yakka motorli, ko‘p motorli elektr yuritma ham oddiy va individual ko‘p motorli yuritmalarga bo‘linishi mumkin. Boshqarilish usuliga binoan elektr yuritmalar avtomatlashtirilgan va avtomatlashtirilmagan, texnologik talab hamda motor xususiyatlariga qarab esa rostlanadigan va rostlanmaydigan yuritmalarga bo‘linadi. Boshqarish apparatlari bilan avtomatik ravishda ishga tushiriladigan, to‘xtatiladigan va berilgan chastota, tok yoki momentni o‘zgartirmay saqlab turadigan yuritma avtomatlashtirilgan elektr yuritma deb ataladi. Texnologik talablarga binoan chastotasi keng miqyosda o‘zgartiriladigan yuritma rostlanuvchi elektr yuritma deb ataladi. Avtomatlashtirilgan va rostlanuvchi elektr yuritmada yuqoridagi uch asosiy qismlardan tashqari o‘zgartgich deb ataladigan qism ham bo‘lishi mumkin.
		Tohirjonov Z. Z.			Islom Karimov nomidagi TDTUOF KEM 5312200 № (214-19) 2021y. KI	varaq
		G’aniyev S. T.				4
O’zg.	varaq	Hujjat №.	Imzo	Sana

Avtomatlashtirilgan elektr yuritma bilan texnologik jarayonni takomillashtirish, uning talablarini to‘la qondirish, ish unumini ko‘tarish, mahsulot sifatini yaxshilash, uning tannarxini pasaytirish imkonlari yaratiladi. “Elektr mashina va elektr yuritma” fanidan kurs ishini bajarishdan maqsad talabalarning o’tilgan mavzularni mukammal o’zlashtirishlariga yordam berish, mustaqil fikr yuritishga o’rgatish maxsus texnik va boshqa adabiyotlardan hamda ma’lumotnomalardan samarali foydalanishga o’rgatishdan iboratdir. Ishlab chiqarishning barcha sohalarida turli texnologik jarayonlarni boshqarishda konstruktiv jihatdan va ishlash asoslari xilma – xil bo’lgan mashina va mexanizmlar qo’llaniladi va ularning ish unumdorligiga va ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarining sifatlariga qo’yiladigan yuqori darajadagi talablar elektr yuritmalarini avtomatlashtirish asosida amalga oshiriladi. Sanoat mashina va mexanizmlarini harakatga keltiruvchi elektr yuritmalarining motorlarini yuklanish turi, xarakteri va ish rejimlarini hisobga olgan holda tanlash, ularning ish sifatini yaxshilashga olib keladi, motorning uzoq muddat ta’mirsiz ishlashini ta’minlaydi va energiya isrofini kamaytirish imkonini beradi. Mashina va mexanizmlar, ishlab chiqarish liniyalarini texnologik ko’rsatkichlari asosan ularda qo’llaniladigan elektr yuritmalarning texnik xarakteristikalari bilan belgilanadi. Ma’lumki, elektr yuritma har qanday sanoat qurilmasining asosiy elementidir. Shuning uchun turli mashinalar yaratish ulardagi elektr jihozlari, shu jumladan elektr yuritmalarni hisoblash va loyixalashtirish bilan bevosita bog’liq bo’ladi. Har bir bo’lajak elektr mexanikasi sohasidagi muxandis ishlab chiqarishning texnologik jarayonlarini va qurilmalarni yaxshi bilishlari, ulardagi elektr yuritmalarni xarakteristikalarini qurish, quvvatini hisoblash va tanlash, asosiy parametrlarini aniqlash kabi masalalarni yaxshi bilishlari kerak. Kurs ishining maqsadi va vazifalari elektr yuritmani tavsiflarini hisoblash va asosiy parametrlarni aniqlashni o’rganish, elektr yuritmalarni boshqarish sxemasini o’rganishdir.
		Tohirjonov Z. Z.			Islom Karimov nomidagi TDTUOF KEM 5312200 № (214-19) 2021y. KI	varaq
		G’aniyev S. T.				5
O’zg.	varaq	Hujjat №.	Imzo	Sana

Kurs ishining mazmuni Kranning harakatlanuvchi aravachasining harakatga keltiruvchi motor quvvatini hisoblash, qarshilik va inerstiya momentlarini motor o’qiga keltirilgan qiymatlarini hisoblash. Aravachaning yuklanish diagrammasini qurish, katalogdan motor tanlash va reduktorning uzatish sonini aniqlash. Motorning tabiiy mexanik tavsifini hisoblash va grafigini qurish. Elektr yuritmaning ishga tushirish diagrammasini hisoblash va grafigini qurish. Faza rotorli asinxron motorning rotor chulg’amiga pog’ona qarshiliklarni hisoblash. Elektr yuritmani ishga tushirish tavsiflarini ^^^f^(^t^),^^^f^(^t^) , yuklanish va tormozlash tavsiflarini hisoblash va grafiklarini qurish. Motorning quvvat isroflarini hisoblash. Elektr yuritmaning foydali ish koeffistientini aniqlash.