Elektr ta’minoti tizimida energiya nazorati va hisobi

3.2. Sanoat korxonalaridaENHATtashkil etishning iqtisodiy samaradorligi
ENHATni qurish va uni ishlatishning mazmuni sarf xarajatlarida korxona mablag‘lari va energiya resurslarini doimiy tejashdan iborat. ENHATni ishlatilishidan iqtisodiy samaraning qiymatlari korxonalar bo‘yicha energiya resurslarining yillik iste’molidan o‘rtacha 15-30 % larga yetmoqda, ENHAT ni yaratishga harajatlarni o‘zini oqlashi hisobot yilining 2-3 choragida amalga oshmoqda. Bugungi kunda sanoat korxonalarining ENHAT tizimi shunday zarur mexanizm hisoblanadiki, bu tizimlarsiz energiya resurslarini yetkazib beruvchilar energiya iste’moliga to‘lov madaniyati bilan bog‘liq muammolarini yechish, energiya resurslarini tejash va korxona mahsuloti tannarxida energiya harajatlarining ulushini kamaytirishi mumkin emas. Korxonaning energiya iste’moli darajasi ikki: asosiy va tashkiliy-texnik tashkil etuvchilardan iborat. Asosiy tashkil etuvchi o‘rnatilgan texnik qurilmalar energiya sig‘imi orqali aniqlanadi. Tashkiliy-texnik tashkil etuvchi (TTTE) esa korxona xodimi tomonidan ishlab chiqarish shaxsiy manfaatlari va ehtiyojlaridan kelib chiqib beriladigan qurilmalarni ishlatish rejimlari orqali aniqlanadi. Energiya iste’molining birinchi (asosiy) tashkil etuvchisi eskirgan ko‘p energiya sig‘imili qurilmalarni va texnologik jarayonlarni zamonaviy va kam energiya sig‘imililariga almashtirilishini talab qiladi. Bu ishlab chiqarishni modernizatsiya

3.1-rasm. Korxona energiya iste’molining tashkil etuvchilari

qilish va yirik investitsiyalarni jalb etilishiga bog‘liq.Lekin bu masala bugungi kunda sanoat korxonalaridagi muammoli masala hisoblanadi. Shuning uchun katta pul sarflarini talab qilmaydigan va ishlatish yuqori samarani beradigan korxona energiya iste’moli darajasida TTTE ni minimallashtirish imkoniyatiga e’tiborni qaratish zarur. Bu tashkil etuvchini minimallashtirishning dolzarbligi ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish natijasida asosiy energiya iste’molini qisqartirilganidan keyin ham saqlanadi.