Elektr qurilm alarida q o ‘IIaniIadigan himoya vositalari

Elektr qurilm alarida q o ‘IIaniIadigan himoya vositalari

Elektr qurilmalarini ishlatish jarayonida ko'pincha shunday sharoit yuzaga

keladiki, bunda ular hatto juda mukammal bo'lsa ham, ishlovchilaming

xavfsizligini ta’minlay olmaydi va qo'shimcha himoya vositalridan foydalanishga

to'g'ri keladi. Himoya vositalarini shartli ravishda uch guruhga: izolyatsiyalovchi,

to'suvchi va yordamchi vositalarga bo'lish mumkin.

Izolyatsiyalovchi vositalar odamga tok o'tkazuvchi qismlardan yoki erga

ulangan qismlardan, shuningdek, erdan elektr toki o'tmasligini ta’minlaydi. Ular

asosiy va yordamchi vositalarga bo'linadi. Asosiy izolyatsiyalovchi himoya

vositalari uzoq vaqt davomida elektr qurilmasining kuchlanishiga chidash

xossasiga ega, shu sababli ular vositasida kuchlanish ostida bo'lgan tok

o'tkazuvchi qismlarga tegishi mumkin. Ularga quyidagilar kiradi:

- kuchlanish 1000 V dan oshmaydigan elektr qurilmalarida - elektr

o'tkazmaydigan rezina qo'lqoplar, dastasi izolyatsiyalangan asboblar va tok

izlagichlar;

- 1000 V dan yuqori kuchlanishli elektr qurilmalarida - izolyatsiyalovchi

shtangalar, izolyatsiyalovchi va tok o'tkazuvchi ombirlari, shuningdek, yuqori

kuchlanishni ko'rsatkichlar.

Qo'shimcha izolyatsiyalovchi himoya vositalariga quyidagilar kiradi:

- kuchlanishi 1000 V dan oshmaydigan qurilmalarda - izolyatsiyalovchi

poyandozlar va tagliklar;

- kuchlanish 1000V dan katta bo'lgan qurilmalarda - botiklar va tok

o'tkazmaydigan qo'lqoplar.

Izolyatsiyalochi shtanganlar bir qutbli ajratgichlarni uzib qo'yish va

ulashga mo'ljallangan. Izolyatsiyalovchi ombirlardan kuchlanish ostida bo'lgan

naychasimon saqlagichlar bilan ishlashda va hakozolarda foydalaniladi. Tok

o'lchash ombiri ko'chma asbob bo'lib, u simdan, hinadan va shu kabilardan

o'tayotgan tokni elektr zanjirini tarmoqdan uzmasdan o'lchash uchun ishlatiladi.

Yuqori kuchlanishni ko'rsatgich. 1000 V dan yuqori kuchlanishli elektr

qurilmalarining tok o'tkazuvchi qismlarida kuchlanish borligi yoki yo'qligini

aniqlashda foydalaniladi. Bunday tekshiruv, masalan, uzib qo'yilgan tok

o ’tkazuvchi qismlarda ishni boshlashdan oldin albatta o ‘tkazilishi lozim. Tok

izlagichlarning ham vazifasi yuqori kuchlanishli ko‘rsatkichniki kabidir. ammo

ular kuchlanishi 1000 V dan oshmaydigan elektr qurilmalarida qo'llaniladi.

Rezinadan tayyorlangan tok o'tkazmaydigan himoya vositalari - qo'lqoplar,

botiklar, kalishlar va poyandozlar asosiy himoya vositalari yordamida bajariladigan

ishlarda qo'shimcha himoya vositalari sifatida ishlatiladi. Bundan tashqari,

qo'lqoplardan 1000 V gacha kuchlanish ostida ishlayotganda, shuningdek,

ajratkichlar, uzgichlar bilan bog'liq ishlarda foydalaniladi. Elektr o'tkazmaydigan

kalish va botiklardan kuchlanishdan himoyalovchi vosita siftida ham foydalaniladi.

Elektr o'tkazmaydigan qo'lqop, kalish, botiq va poyandozlar elektr

o'tkazmaydigan maxsus rezinadan tayyorlanadi hamda elektr ta’siriga juda

chidamli bo'ladi.

Izolyatsiyalovchi tagliklar taxta to'shama va chini oyoqchalardan tashkil

topadi. Elektr o'tkazmaydigan poyandozlar kabi tagliklar ham elektr qurilmalari

bilan bog'liq turli ishlarni bajarishda izolyatsiyalovchi ashyo sifatida ishlatiladi.

Ular zax xonalarda qo'llaniladi. Asosiy va qo'shimcha himoya vositalari hamma

ishlarda birgalikda ishlatilishi kerak.

Elektr qurilmalariga xizmat ko'rsatishda ishlatiladigan himoya vositalari

vaqt-vaqtida elektr mustahkamlikka, ayrim hollarda esa mehanik mustahkamlikka

ham albatta sinab turilishi darkor.

Izolyatsiyalovchi vositalami elektr va mehanik mustahkamlikka sinash

me’yorlari hamda muddatlari 4-jadvalda keltirilgan.