Elektr o’lchash usullari va asboblari bo’yicha umumiy ma’lumotlar. Rеjа

O’lchash signali deganda o’lchanadigan fizikaviy kattalik bilan funksional
bog’langan fizikaviy ob’yektning informativ parametri tushuniladi. 
O’lchash signallari elektr signali, mexanik, issiqlik va h.k; davriy va 
davriymas; o’zgarmas va vaqt bo’yicha o’zgaruvchan bo’lishi mumkin. 
Tasodifiy signal odatda, tasodifiy kattalikni xarakterlaydi va u teng 
taqsimlanish, normal, eksponensial va h.k; qonuniyatlari bo’yicha o’zgarishi 
mumkin. 
Signallar o’lchash vositalarining kirishi va chiqishidagi kattalikni vaqt 
bo’yicha va uning asosiy parametrini o’zgarishiga qarab quyidagi 4 guruhga 
bo’linadi:
1) uzluksiz, 
2) kantlangan 
3) determinlashgan 
4) majmuiy 

(kvazideterminlashgan)

1. O’lchash turlari 
Umuman o’lchash juda hilma – xil yo’sinda o’tkazilishi mumkin. Bu albatta 
o’lchanadigan elektr va noelektrik kattaliklarning ko’pligiga, ularning vaqt 
bo’yicha har xil harakterda o’zgarishiga, o’lchash aniqligiga qo’yiladigan 
talablarga va o’lchash natijalarining har xil yo’l bilan olinishiga bog‘liqdir. Metodologik nuqtai nazardan o’lchash natijasi qanday olinishiga qarab, o’lchash quyidagi turlarga bo’linadi: 
1.bevosita; 
2.bilvosita; 
3.majmuiy; 
4.birgalikda. 
Bevosita o’lchash – o’lchanayotgan kattalikning aniq qiymatini tajriba 
natijasidan bevosita topish. Masalan, elektr tokini ampermetrda o’lchash. 
X=Y 1 

bu yerda: X-o’lchanadigan kattalik, Y- tajriba natijasi. 

Bilvosita o’lchash – bevosita o’lchangan kattaliklar bilan o’lchanayotgan 
kattalik orasida bo’lgan ma’lum bog’lanish asosida kattalikning qiymatini topish. 
Masalan, o’zgarmas tok zanjirida quvvat o’lchash 
Majmuiy o’lchash – bir necha nomdosh kattaliklarning birikmasini bir 
vaqtda bevosita o’lchashdan kelib chiqqan tenglamalar tizimini yechib, 
izlanayotgan qiymatlarni topish.