Elektr kattaliklar, ulani o‘lchash usullari va asboblari. Asosiy elektr kattaliklar (zaryad miqddori, elektr maydoni kuchlanganligi, potentsial, tok, kuchlanish, energiya, quvvat) va ularning o’zaro munosabatlari



Download 1,86 Mb.
bet1/5
Sana03.12.2022
Hajmi1,86 Mb.
#878214
  1   2   3   4   5
Bog'liq
HMoBmyIgmzmcr6ZZ4Mnvgo8Dg6ViARWjHNbNN0si (1)


Elektr kattaliklar, ulani o‘lchash usullari va asboblari. - Asosiy elektr kattaliklar (zaryad miqddori, elektr maydoni kuchlanganligi, potentsial, tok, kuchlanish, energiya, quvvat) va ularning o’zaro munosabatlari
Xalqaro SI birliklari tizimi, SI (fr. Le Système International dUnités, SI) — fizik kattaliklar tizimi boʼlib, metrik tizimning zamonaviy variantidir
SI tizimi dunyoda texnika sohasidagi keng tarqalgan birliklar tizimidir.
SI tizimi 1960 yili XI oʼlchovlar va ogʼirliklar boʼyicha Bosh konferentsiyada qabul qilingan.
SI tizimini asosiy yoki yagona tizim sifatida qabul qilmagan davlatlar (Liberiya, Mьyanma, АQSh), qora rang bilan koʼrsatilgan, kul rangda maʼlumotga ega boʼlmagan davlatlar koʼrsatilgan.

Hosil boʻlgan oʻlchov birliklari

Kattaliklar

Oʻlchov birliklar

Belgilanishi

Ifodasi

oʻzbekcha nomlanishi

xalqaro nomlanishi

oʻzbekcha

xalqaro

Chastota

Gerts

hertz

Gs

Hz

s−1

Kuch

Nyuton

newton

N

N

kg·m/s²

Energiya

joul

joule

J

J

N·m = kg·m²/s²

Quvvat

vatt

watt

Vt

W

J/s = kg·m²/s³

Elektr zaryadi

kulon

coulomb

kl

C

A·s

Potentsiallar farqi

volt

volt

V

V

J/Kl = kg·m²·s−3·A−1

Elektr qarshiligi

om

ohm

Om

Ω

V/A = kg·m²·s−3·A−2

Elektr sig'imi

farad

farad

F

F

Kl/V = kg−1·m−2·s4·A²

Magnit oqimi

veber

weber

Vb

Wb

kg·m²·s−2·A−1

Magnit induktivligi

tesla

tesla

Tl

T

Vb/m² = kg·s−2·A−1

Induktivlik

genri

henry

Gn

H

kg·m²·s−2·A−2

Elektr o'tkazuvchanlik

simens

siemens

Sm

S

Om−1 = kg−1·m−2·s³A²

Kuchlanish va tok kuchi elektronikaning eng muhim tushunchalari sanaladi. Ushbu darsda biz elektronikanikaning muhim qismlaridan boʻlgan mana shu ikkita kattalik haqida dastlabki bilimlarga ega boʻlamiz. Keyinchalik kuchlanish va tok kuchi natijasida hosil boʻladigan quvvat tushunchasiga ham toʻxtalib oʻtamiz.
Elektr zaryadi – fizik skalyar kattalik boʼlib, u jismlarni elektromagnit maydonlar manbasi boʼlish qobiliyatini belgilaydi.
Elektr zaryadi 1785 yili frantsuz fizigi Sharli Kulon (1763-1806) tomonidan aniqlangan.
Shisha boʻlagi va shoyi parchasi (birortasi ham elektr xususiyatiga ega boʻlmagan) bir-biriga ishqalansa manfiy va ebonite tayoqchasi jun matoga ishqalansa musbat zaryad hosil bo’lgan.
Zaryadlangan zarrachalar-elektr zaryadga ega boʼlgan zarrachadir, ular elementar va tarkibiy (atomli va molekulyar ionli) boʼlishi mumkin.
Elektr zaryad musbat va manfiy qiymatga ega boʼlishi mumkin, yaʼni u zaryad olib yuruvchilar va zaryadlangan zarrachalarning sonli xarakteristikasidir.
Bu yerda K yoki kKulon doimiysi (ke ≈ 8.988×109 N⋅m2⋅C−2), |q1| va |q2| zaryadlarning moduli, skalyar r esa zaryadlar orasidagi masofadir.
Kuch ikki zaryadni tutashtiruvchi toʻgʻri chiziq boʻylab yoʻnaladi. Agar zaryadlar bir xil ishora ega boʻlsa, ular orasidagi elektrostatik kuch itaruvchidir; agar ular turli xil ishoralarga ega boʻlsa, ular orasidagi kuch tortishuvchidir.

Download 1,86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish