Электр хавфсизлиги

«Синалмоқда! Ҳаѐт учун 
хавфли!»
деган шиор осилиши шарт. Тўсиқни синов ўтказаѐтган ходим 
ўрнатади. 
Зарур бўлган тақдирда синалаѐтган ускуна, синов ускунаси ва улаш 
симларига бегона одамларни яқинлашишини олдини олиш учун, II гуруҳга эга 
бўлган бригада аъзоларидан бирини назоратчи этиб тайинланиши керак. 
Назоратчилик қилаѐтган бригада аъзоси тўсиқдан ташқарида туриши ва 
синалаѐтган ускунани кучланиш остида деб ҳисоблаши шарт. Назоратчилик 
қилаѐтган ходим, ўз иш жойини фақат ишбошининг рухсати билан ташлаб 
кетиши мумкин. 
Агар кабелни иккинчи учи беркитилган хонада (камерада), комплект 
тақсимловчи ускунани хонасида ѐки хона ичида жойлашган бўлса, кабел электр 
узатиш тармоқларини синаш жараѐнида эшикка ѐки тўсиқда, 
«Синалмоқда! 
Ҳаѐт учун хавфли!»
деган шиор осилиши шарт.
Агар кабел электр узатиш тармоғини иккинчи учи жойлашган хона эшиги 
ва унга ўрнатилган тўсиқ беркитилмаган ѐки кабелнинг фазалари трассадаги 
таъмирлашга мўлжалланган тармоқ билан қўшиб синаладиган бўлса, кабелни 
трассадаги фазаси уланган жойга шиорлар осишдан ташқари, яна бригада 
таркибига киритилган II гуруҳли ишчидан ѐки навбатчи ходимлардан 
қўриқловчи
қўйилиши керак. 
Синов ускунаси ва синалаѐтган ускуна ҳар хил хоналарда ѐки 
тақсимловчи электр ускунанинг бошқа бир ерида жойлашган бўлса, изоляция 
аҳволини текшириб туриш учун III гуруҳга эга бўлган бригада аъзоларининг 
бирортаси ишбошидан алоҳида туришига рухсат этилади. Ушбу бригада 
аъзолари тўсиқдан ташқарида жойлашишлари ва синов ишларини бошлашдан 
олдин ишбошидан йўриқнома (инструктаж) олишлари керак. 
Синовга салбий таъсир берадиган ердан улагични олиш ва синов ишлари 
тамом бўлганидан сўнг, қайта ўрнига қўйиш, фақат синов ишларига раҳбарлик 
қилаѐтган ходим кўрсатмаси билан синов ускунасини юқори кучланишли 
қисмини ерга улангандан кейин амалга оширилиши мумкин. 
Синаш схемасини йиғишда биринчидан синов ускунаси, ҳимоя ва ишчи 
ерга улагичларини ўрнатишни бажариш ва керак бўлган тақдирда, синаладиган 
ускуна танасини (корпусини) ҳимояловчи ерга улагичини ўрнатиш зарур. 
Кўчма синов ускунаси билан синов ўтказилганида, ушбу ускуна танасини фақат 
ишчи схема ѐрдамида ерга улаш таъқиқланади. 
Кўчма синов ускунаси танасини кўндаланг кесими, камида 10 мм
2
бўлган 
эгилувчан мис сим билан алоҳида ерга уланиши керак. Синов ўтказишдан 
олдин, ускуна танасини ерга мустаҳкам уланганлигини текшириш зарур. 

---

129 
Синов ускунасини 380/220 В кучланишли тармоққа улашдан олдин, 
унинг юқори кучланишли қисми ерга уланиши шарт. 
Синаш схемаларини ерга улаш учун ишлатиладиган эгилувчан мис 
симнинг кўндаланг кесими, камида 4 мм
2
бўлиши керак. 
Синов ускунасини 380/220 В кучланишли тармоққа улаганда, зан-жир 
узилишини яққол кўрсатадиган ўчириш-ѐқиш аппаратлари орқали ѐки ускунани 
бошқарувчи шчитга ўрнатилган штепсел вилкаси орқали улаш шарт. 
Ўчириш-ѐқиш аппарати ушлаб қолувчи қурилма билан жиҳозланган 
бўлиши ѐки аппаратнинг қўзғалмас ва қўзғалувчи контактлари орасига 
изоляцион қатлам (накладка) қўйилиши керак. 
Синаш ускунасини 380/220 В кучланишли электр тармоғига уловчи сим 
ѐки кабел, ушбу тармоққа ўрнатилган автоматик ўчиргич ѐки сақлагич билан 
ҳимоя қилинган бўлиши шарт. Кўчма синаш ускунасини электр тармоғига 
ушбу электр тармоғини эксплуатация қилувчи ташкилот вакили (ходими) улаб 
бериши зарур. 
Синов ускунасидаги назоратчининг иш жойи, ускунани 1000 В 
кучланишдан юқори қисмидан ажратилган бўлиши керак. Ускунани, 1000 В 
кучланишдан юқори қурилмасига кирадиган эшиги блокировка билан 
жиҳозланган бўлиб, эшик очилганда ускунадан кучланиш олиниши ва ускунага 
кучланиш бериш мумкин бўлмаслиги шарт. Назоратчининг иш жойида, 
ускунага 1000 В дан паст ва ундан юқори кучланиш берилганлигини 
кўрсатувчи ѐруғлик сигнализацияси бўлиши керак. Бундан ташқари, кўчма 
синов ускунасида кучланиш пайдо бўлиши билан, автоматик равишда ишловчи 
ташқи ѐруғлик сигнализацияси бўлиши зарур. 
Юқори кучланишли ўзгармас токни олиш учун, қоида тариқасида, қаттиқ 
ярим ўтказгичлардан йиғилган схемаларни қўллаш зарур. 
Кенотрон синаш ускуналари, хизмат қилувчи ходимларни рентген 
нурларининг 
зарарли 
таъсиридан 
сақланишлари 
учун,