Elektr energiyasi sanoati elektr energiyasini ishlab chiqarish va uni iste'molchilarga uzatish tarmoqlaridan iborat. Ushbu tarmoq mamlakat yoki iqtisodiy rayon miqyosida sanoatni joylashtirishga muhim ta’sir koʻrsatadi

Toʻgʻonli mini-GES lar
GES toʻgʻonlari, aksariyat daryolarning quyi oqimlarida suv sathining farqini hosil qilish uchun quriladi. Toʻgʻon – daryodagi massiv toʻsiq boʻlib, suv oqimini ushlab turish, suv sathining farqini paydo qilish va suv resurslaridan amaliy foydalanishda tengi yoʻq vosita boʻlib xizmat qiladi. Toʻgʻonlarni qurish nazariyasi uzoq yillar mobaynida mavjud boʻlmagan. Faqatgina 1853 yilda franstuz muhandisi Sazilli toʻgʻon qurilishining ba’zi talablarini asoslab berdi. Toʻgʻon suv sathi koʻtarilishi va uni suv havzasidan chiqarishni ta’minlaydi. Undan erni sugʻorish ishlarida ham foydalaniladi. Toʻgʻonlar tuzilishi boʻyicha birnecha turlarga va guruhga boʻlinadi: -gravitastion toʻgʻon – tosh yoki beton toʻsiqlari shaklida boʻlib, suv oqib ketishidan oʻzining ogʻirligi bilan saqlab turadi; -arkasimon toʻgʻon – oʻz vazifasini konstrukstiyasining antiqiy tuzilishi hisobiga bajaradi.
Arkali toʻgʻon faoliyati ishonchliligi ikki koʻrsatkichlariga bogʻliq boʻlib, ular quyidagilardan iborat: - qurilmaning vertikal elementlari qarshiliklari; - arka konstrukstiyasining massasi va qirgʻoq mustahkamligiga tayanuvchi xususiyatlari. Toʻgʻon qurilishida bir qator tashqi omillarning ta’sirini e’tiborga olish zarur. Bular suv, shamol, toʻlqinlar va haroratning keskin oʻzgarib turishi ta’sirida hosil boʻluvchi «siljituvchi kuchlar» dir. GES quruvchilarining ushbu omillarni bajarishdagi e’tiborsizligi toʻgʻonning buzilishiga olib keladi. Shu sababli, ma’lum hisoblash ishlari bajarilib, siljituvchi kuchlarning negativ ta’sirini oldindan bartaraf etish imkoniyati yaratiladi.
Masalan, suv bosimining gorizontal tashkil etuvchisi suv chuqurligi ortishi bilan koʻpayadi va quyidagiga teng boʻladi:
P_Gor = w*h,
bunda w – suv birlik hajmining ogʻirligi; h – suv chuqurligi.
Toʻgʻon konstrukstiyasi tagi (toʻgʻon bilan uning tagidagi er qatlami orasi) ga suvning sizib oʻtishi natijasida toʻgʻon tagiga ta’sir etuvchi filtrastion bosimni etarli darajada aniq hisoblash muhim boʻlishi bilan birga, juda murakkabdir. Bunday jarayonlar boʻlish ehtimoli darajasini aniqlash uchun tadqiqotlar oʻtkazish zarur. Bunda koʻpgina omillar toʻgʻon poydevori oʻrnatilishi lozim boʻlgan tuproqqa bogʻliq. Agar toʻgʻon poydevori shagʻal, daryo qumi va gʻovakli jins ustiga qurilsa, u holda toʻgʻon poydevori tagiga ta’sir etuvchi bosim toʻla gidravlik bosimga teng boʻladi.
Agar toʻgʻon poydevori togʻ jinslari bilan stement yordamida biriktirilsa (3- rasmda B qatlam), ular orasida yoriq (teshik) lar deyarli boʻlmaydi, toʻgʻonga toʻla gidrostatik bosimning 10-40 foiziga teng boʻlgan bosimgina ta’sir etadi.