Elektr energiyani ishlab chiqarish, uzatish va taqsimlash

Dunyoning ba’zi davlatlaridagi tabiiy gaz qazib olish va uning 
zaxirasi 
1.1-jadval 
Davlat 
Qazib olish, mlrd m
3
Zaxira, 
mlrd 
m
3 
Rossiya 560,90 
48140 
AQSH 539,07 
4711 
Kanada 167,83 
1840 
Indoneziya 74,23 2045 
O‘zbekiston 54 5000 
Malayziya 38,52 
2258 
Meksika 33,06 
1808 
Avstraliya 29,54 550 
Xitoy 20,11 
1160 
Tailand 16,33 
198 
Vetnam 10,313 
170 
Yangi Zelandiya 
5,65 
68 
Yaponiya 2,28 39 
Jahon miqiyosida tabiiy gazning yillik iste’moli 2005-yilga kelib, 
diyarli 3 trln. m
3
ni tashkil etdi. Tabiiy gazning dunyoning yoqilg‘i-
energetik kompleksidagi ulushi 22% tashkil etmoqda. 
O‘zbekiston Respublikasining tabiiy gaz zaxirasi taxminan 5 trln. 
m
3 
ni tashkil etib, bu dunyo zaxirasini 1,3% tashkil etmoqda (1.1- jadval). 
Ma’lumotlarga ko‘ra Respublikamizda 2004-yilda 187 ta 
uglevodorodli xomashyo konlari aniqlangan va ochilgan, shulardan 91 
tasi gaz va gaz kondensatlaridir. Hozirgi kunda mamlakatimiz 25 ta 
kompressor stansiyalariga egadir. Yirik stansiyalarimizdan biri bo‘lmish 
«Kokdumoloq» kompressor stansiyasida kuniga 4,2 mln. m
3
gaz ishlab 
chiqarilmoqda. 

---

12
1.3. O‘zbekiston Respublikasida elektr energetikaning taraqqiyoti 
va istiqbollari 
Yuqori darajadagi texnik taraqqiyot va u bugungi kunda erishgan 
yutuqlarni sifat jihatidan yangi turdagi energiyadan, xususan elektr 
energiyasidan foydalanmasdan ta’minlab bo‘lmas edi. Elektr energiyasi 
hozirgi davrda insoniyat hayotida keng foydalanilmoqda. U sanoatda va 
qishloq xo‘jaligida turli mexanizmlarni harakatga keltirishda, bevosita 
texnologik jarayonlarda, transportda va madaniy-maishiy hayotda keng 
qo‘llaniladi. Zamonaviy aloqa vositalari telefon, telegraf, radio, 
televidenie kabilarning ishlashi ham elektr energiyasidan foydalanishga 
asoslangan. Elektr energiyasiz kibernetika, hisoblash texnikasi, kosmik 
texnikasi kabilarni rivojlantirish mumkin bo‘lmas edi. Elektr ener-
giyaning asosiy samarali xususiyati shundan iboratki, u uzoq masofaga 
oson uzatilishi va nisbatan sodda hamda kam isrof bilan boshqa turdagi 
energiyalarga o‘zgartirilishi mumkin. Elektr energiyasi hozirgi davrda 
insonlar tomonidan eng ko‘p foydalaniladigan energiya turidir. 
Yuqoridagi sabablarga ko‘ra elektr energetikasining taraqqiyotiga 
butun jahonda, shu jumladan, bizning mamlakatimizda juda katta e’tibor 
qaratilgan.