Электр энергияни ишлаб чикиш, узатиш ва тақсимлаш фанидан ээ йўналиши учун маърузалар матни

Mahruza.15 Transformatorlarning almashtirish sxemalari va xisob ‘arametrlari
1-Rasmda ikki chulg’amli transformatorning shartli belgilanishi va almashtirish sxemalari keltirilgan. Ikki chulg’amli transformatorning almashtirish sxemasi G-simon ko’rinishda ifodalanadi.




49-Rasm. Ikki chulg’amli transformatorning sxemalari.

a-shartli belgilanishi; b- G-simon almashtirish sxemasi;

v- soddalashtirilgan almashtirish sxemasi.

Almashtirish sxemasining bo’ylama qismi transformatorning aktiv va reaktiv qarshiliklariga ega. Bu qarshiliklar mos ravishda transformatorning birlamchi va birlamchi chulg’amga keltirilgan ikkilamchi chulg’amining aktiv va reaktiv qarshiliklari yig’indasiga tengdir.

Almashtirish sxemasidagi kundalang shoxobcha (magnitlanish shoxobchasi) , aktiv va reaktiv o’tkazuvchanliklardan tashkil to’gan. Aktiv o’tkazuvchanlik transformatorning ‘o’latdan yasaluvchi o’zagida magnitlovchi tok orqali isrof bo’luvchi aktiv quvvat isroflarini ifodalaydi. Reaktiv o’tkazuvchanlik esa transformator chulg’amlaridagi o’zaro induktsiya magnit oqimi bilan belgilanadi.

Har bir transformator uchun quyidagi xisob ‘arametrlar mahlum bo’ladi:

1. 
   - transformatorning nominal quvvati, MVA;
   
2. 
   - yuqori va quyi chulg’amlarning nominal kuchlanishlari, kV;
   
3. 
   - salt ishlash xolatidagi aktiv isrof, kVt;
   
4. 
   %- salt ishlash toki, dan %;
   
5. 
   - qisqa tutashuv isrofi, kVt;
   
6. 
   %- qisqa tutashuv kuchlanishi, dan %.
   

Bu ‘arametrlar bo’yicha almashtirish sxemasining ‘arametrlarini, ulardagi isroflarni to’ish mumkin.