Nazorat savollari:
1.
Kuchlanish koeffitsiyenti nima?
2.
Kuchaytirgichning vazifasi nima?
3.
Kuchlanish pulsasiyalanishining effektiv qiymati qanday topiladi?
4.
Filtrning vazifasini tushuntiring ?
5.
Maydonli kuchaytirgichning ishlash prinsipini aytib bering?
6.
Kuchaytirgichning vazifasi nima?
7.
Kuchlanish pulsasiyalanishining effektiv qiymati qanday topiladi?
8.
Filtrning vazifasini tushuntiring ?
4-mavzu. Bir kaskadli kuchlanish va quvvat kuchaytirgichlarni hisoblash
Reja:
1.
Asosiy tushunchalar
2.
Masala yechish uchun namunalar
3.
Masala yechish uchun topshiriqlar
1-
masala.
Umumiy emitterli kuchaytirish kaskadining kuchlanish, tok va
quvvat bo‘yicha kuchaytirish koeffitsiyentlarini toping. Hisoblash uchun quyidagi
qiymatlar berilgan:
h
11
=1200 Om ,
h
21
=125,
h
22
=5∙10
-5
Om
-1
,
R
k
=8.5 kOm,
R
B
=106 kOm ,
U
kir
=24 MV.
Umumiy emitterli kuchaytirish kaskadining sxemasi berilgan bo‘lib, quyidagi
rasmda keltirilgan.
4.1-rasm
4.2.-rasm
1.
Kuchaytirish kaskadining soddalashgan almashtirish sxemasini tuzamiz (
h
12
=0 holat uchun )
2.
Kirish qarshiligi :
I
kir
I
b
R
b
h
11
U
ki
I
b
h
21
1/h
22
I
chi
R
k
U
ch
-Е
n
U
chiq
U
kir
R
k
R
b
1187
1200
10
106
1200
10
106
3
3
11
11
h
R
h
R
R
b
b
kir
3
. Chiqish qarshiligi:
k
h
R
R
h
R
h
R
R
k
k
k
k
chiq
96
.
5
10
5
10
5
,
8
1
10
5
,
8
1
1
5
3
3
11
22
11
4. Kaskadning kuchlanish bo‘yicha kuchaytirish koeffitsiyenti:
621
1
22
11
21
11
21
h
R
h
R
h
I
h
R
I
h
U
U
K
k
k
b
chiq
b
kir
chiq
U
5. Kaskadning tok bo‘yicha kuchaytirish koeffitsiyenti:
74
,
86
1
22
11
21
11
11
h
R
h
R
h
h
R
U
U
h
R
U
I
I
K
k
b
b
kir
k
b
chiq
kir
chiq
6. Kaskadning quvvat bo‘yicha kuchaytirish koeffitsiyenti:
K
R
=K
U
∙K
I
=621∙86.74=53900
7. Chiqish kuchlanishi:
U
chiq
= K
U
∙U
kir
= 621 ∙24 ∙10
-3
=14.9 V
Javob:
K
U
=621, K
I
=86.74, K
R
=53900, U
chiq
=14.9 V, R
chiq
=5,96 kOM ; R
kir
=1187 Om
2-
masala.
Umumiy emitterli sxema uchun kuchlanishni kuchaytiruvchi
tranzistor kaskadini hisoblash. Umumiy emitterli kuchaytirish kaskadining
sxemasi berilgan bo‘lib, quyidagi rasmda keltirilgan.
Berilgan :
U
chik.m
= 4 V;
R
n
= 500 Om ;
n
= 100 Gs ;
M
n
= 1,2;
Ye
n
= 12 V;
Yechish
:
1.
U
ke.rux
1,2 Ye
n
=1,2
12 =14,4
V
мА
А
R
U
I
I
н
м
чик
м
н
рух
к
16
016
,
0
500
4
2
2
.
2
.
.
.
.
Demak,
I
k.rux
= 30 mA; U
ke.rux
= 15 V; β
min
= 30; β
m
= 50;
I
k. min.rux
= 25 mkA
bo‘lgan MP42 A tranzistorni tanlaymiz.
4.3.-rasm
4.4.-rasm
2. Yuklanish chizig‘ini kurish uchun tinchlik (ishchi) nuqtasini topamiz.
Buni quyidagicha hisoblaymiz.
I
ko
= 1,2
I
n.m
= 1,2
8 = 9,6 mA
U
keo
= U
chik.m
+ U
ost
= 4 + 1 = 5 V
Yuklama chizig‘i ikkinchi nuqta
U
ke
= Ye
n
= 12 V
teng . Olingan
qiymat bo‘yicha yuklanish
chizig‘ini kuramiz.
3. Yuklanish chizig‘i va statik
chiqish xarakteristikadan
I = 18
mA
ni topamiz. U holda
Оm
560
2
,
1
670
1,2
ум
к
R
R
Bunda
R
e
= R
um
– R
k
= 670 – 560 =110 Om
4. MP42 A tranzistorning (UE sxemasida) tok bo‘yicha kuchaytirish
koeffitsiyenti β
min
= 30 u holda I
k i r. t i p
=
I
b. m i n
= I
k . m i n
I
k. m i n
kichik qiymatga
tengligidan
I
k . m i n
0
deb va xuddi shunday I
b.min
0 deb olish mumkin.
мА
I
I
мин
м
к
м
б
47
,
0
30
14
.
.
.
.
Kirish tokining amplitudasi
мА
I
I
I
мин
б
м
б
м
б
235
,
0
2
47
,
0
2
.
.
.
.
.
4.5. – rasm.
Kirish statik xarakteristikasi bo‘yicha (UE sxemada )
U
b.e.min
= 0,11 V ; U
b.e.m
= 0,33 V ;
2 U
vx.m.
= U
b.e.min
= (0,33 – 0,11) V = 0,22 V
5. Тranzistorning o‘zgaruvchan tok ta‘siridagi kirish qarshiligini topamiz.
Ом
I
U
R
м
б
м
кир
кир
470
10
47
,
0
22
,
0
2
2
3
.
.
.
.
6.
R
1
va
R
2
larni aniqlash uchun
R
1-2
8 R
kir
= 8
470
3800
topamiz.
Bu yerda
Ом
43000
10
6
,
9
110
3800
12
3
2
1
ко
э
к
n
I
R
R
E
R
Ом
4200
3800
43000
3800
43000
2
1
.
1
2
1
1
2
R
R
R
R
R
7. Sxema yetarlicha mutadil bulishini aniqlaymiz.
66
,
2
50
1
4200
4300
4200)
(43000
110
4200
43000
4200)
(43000
110
1
)
(
)
(
2
.
1
2
.
1
2
.
1
2
1
м
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
S
э
э
Demak, hisoblangan kaskadning ishi yetarlicha mutadil ekan.
8. S
r
sigimini hisoblaymiz.
Ф
10
66
,
2
1
2
,
1
)
500
560
(
100
14
,
3
2
1
1
)
(
2
1
6
2
2
.
н
н
к
р
М
R
R
fн
С
Aniqlangan qiymat bo‘yicha S
r
= 3,0 mkF li kondensator tanlaymiz.
9.
S
e
sigimini hisoblaymiz.
мкФ
159
Ф
10
159
100
100
14
,
3
2
10
2
10
6
э
н
э
R
f
С
Manfiy teskari boglanishni butunlay bartaraf etish uchun
S
e
159
ni kuyish
zarur.
10. Kaskadning kuchlanishi bo‘yicha kuchaytirish koeffitsiyenti quyidagiga teng.
4
,
36
11
,
0
4
.
.
.
.
м
кир
м
чик
и
U
U
К
3-
masala.
UE sxema uchun tranzistorli quvvat kuchaytirish kaskadini
hisoblang Umumiy emitterli kuchaytirish kaskadining sxemasi berilgan bo‘lib,
quyidagi rasmda keltirilgan..
Agar quyidagilar berilgan bo‘lsa.
R
chik
= 1 Vt , R
yu
= 5 Om,
n
= 1 kGs, M
n
= 1,3 , E
n
= 10 V.
Yechish :
Bt
P
P
Вt
P
P
K
O
Т
ВЫХ
56
.
3
4
.
0
43
.
1
~
;
43
,
1
7
,
0
1
~
.
1
r
t1
+R
e
dagi kuchlanish tushuvi
В
E
U
П
5
,
2
10
25
,
0
25
.
0
U holda
R
0
va U
ke.m
hosil qilingan qiymatlariga qarab unga mos keluvchi GТ 403
A, tranzistorni tanlaymiz. Uning nominal kattaliklari quyidagilardan iborat.
I
k.rux
= 1,25 A,
U
k.rux
= 30 B,
P
o.rux
= 4 Bt,
β
min
= 20 ,
I
k.n
0,05 mA,
g
tt
= 15
0
S/Vt,
Т
t,m.
= 85
0
S.
2. Ishchi nuqta (nuqta 0) holatini aniqlaymiz.
.
48
,
0
5
,
7
56
.
3
5
,
7
5
.
2
10
А
U
P
I
В
U
E
U
КЭО
O
KO
П
КЭО
U
qol
= 1 V deb qabul kilamiz. Ma‘lumotnomada berilgan xarakteristikada
yuklanish chizig‘i U
keo
= 7,5 V , I
ko
= 0,48 A va U
kem
= 18,8, I
k
= 0 nuqtalardan
o‘tkaziladi.
Kuchlanishning eng katta qiymati
U
km
= U
keo
- U
kol
= 7,5 - 1 = 6,5 V
.
8
.
18
4
.
0
5
.
2
10
4
.
0
.
B
U
Е
U
П
М
KЭ
4.6.– rasm
4.7.- rasm
Bunday chiqish signalining kuchlanish amplitudasi quyidagi kuchlanishlarga
mos keladi :
U
kem
= U
keo
+ U
km
= 7,5 + 6,5 = 14 V
U
ke.min
= U
ko
- U
km
= 7,5 - 6,5 = 1 V
Bu kuchlanishlar uchun quyidagilarni topamiz.
I
km
= 0,75 A I
k..min
= 0,2 A
U holda chiqish signali ikkilangan tokining amplituda qiymati bilan aniqlanadi.
2 I
km
= I
km
- I
kmin
= 0,75 – 0,2 = 0,55 A
Тanlangan rejimning to`g`riligini tekshiramiz.
Т
Т
chiq
Km
Km
В
P
I
U
P
43
,
1
89
.
0
8
55
.
0
5
.
6
2
8
2
2
`~
Shunday qilib, yangi ishchi
nuqta tanlanadi va natijada
yuklanish chizig‘ining yetiklik
burchagi o‘zgaradi. I
k.min
yukori
ekanligidan
yoki
yuklanish
chizig‘ining o`ng tomonga qurish
bilan ish nuqtasini o‘zgartirib U
km
ni oshiramiz, bu holda
1
2
Р
ham
ortadi. Yangi ishchi nuqta uchun
U
ke
= 10 V, I
ko
= 0,36 A
tanlaymiz.
U holda U
km
= U
keo
– U
qol
= 10 -
1 = 9 V
U
kem
= 10 + 9 = 19 V 4.8.-rasm
U
ke.min
= 10 – 9 = 1 V
I
km
= 0,75 A
I
k..min
0
2 I
km
= I
km
- I
k m i n
= 0,75 A
Yangi rejimni tekshiramiz :
Bt
I
U
P
KM
KM
7
.
1
8
75
.
0
9
.
2
8
2
2
.
`~
Demak topilgan natija talabni qondiradi.
Kirish tokining eng katta va eng kichik qiymatlarini aniqlaymiz.
А
I
I
А
I
I
МИН
MИН
K
бм
МИН
M
K
бм
0
20
0
04
,
0
20
75
,
0
.
.
Umumiy emitter sxema uchun kirish statik xarakteristika bo‘yicha
quyidagilar topiladi.
U
b.e.m.
= 0,72 V; U
b.e.m i n.
= 0,6 V
signalining ikkilangan amplituda qiymati
2 I
b.m
= I
b.m
- I
b.m i n
= 0,04 A
2 U
b.m
= U
b.e m
- U
b.e m i n
= 0,72 – 0,6 = 0,12 V
qarshiligi
Оm
0
,
3
04
,
0
0,12
2I
2U
R
bm
bm
kir
Kirish quvvati
mVt
0,6
=
Вт
0,0006
=
8
0,04
0,12
=
8
2I
2U
=
Р
бм
бм
р
и
к
3. U
Re
= 0,4
U = 0,4 – 2,5 = 1 V ga tengligidan Re topiladi.
Om
I
U
R
ko
RЭ
э
1
,
2
48
,
0
1
4. Kondensator sig‘imi aniqlanadi.
mkF
Ф
f
С
н
э
7000
007
,
0
1
,
2
1000
28
,
6
10
R
2
10
э
Shunday qilib talab qilinayotgan sig`im juda katta . Shuning uchun u
qo`yilmaydi.
5.
Bo‘luvchi qarshiliklarning qiymatini topamiz.
R
1-2
= 10 R
kir2
– 10
30 = 30 Om
qabul qilinganligidan R
1
va R
2
qarshiliklar topiladi.
Om
R
R
R
R
R
Om
R
I
R
E
R
e
ko
n
5
,
33
30
300
30
300
300
1
.
2
75
.
0
30
10
2
1
1
2
1
1
2
2
1
1
Bu qiymatlarga yaqinroq bo‘lgan standart qarshiliklar ma‘lumotnomadan
tanlanadi.
R
1
= 300 Om ; R
2
= 35 Om ;
6.
Quvvat bo‘yicha kaskadning kuchaytirish koeffitsiyenti
Р
Р
К
kir
chiq
р
1670
0006
,
0
1
7. Тransformator parametrlarini hisoblash uchun kollektor yuklamasi
qarshiligining qiymatini aniqlaymiz.
Om
I
U
R
м
кэ
к
4
,
25
75
,
0
19
,
'
U holda
9.
.
10
15
,
4
1
3
,
1
53
,
0
1000
28
,
6
07
,
1
5
1
2
3
2
2
2
2
2
Gn
М
K
f
r
R
L
Н
H
T
H
i
Demak,
1
= 0,004 mGs.
10. R
o
2 Vt ekanligidan radiatorning sovutish maydoni
2
.
.
660
15
56
,
3
25
85
56
,
3
1200
1200
sm
r
P
T
T
P
S
TT
O
M
CP
M
T
O
сов
Do'stlaringiz bilan baham: |