Elektik stansiyalarin və ŞƏBƏKƏLƏRİNİn texniKİ İSTİsmar qaydalari

3.13. Güc məhdudlaşdırıcı işdə olmaqla turbinin istismarına, yalnız turbin qurğusunun mexaniki vəziyyətinə görə, müvəqqəti tədbir kimi, elektrik stansiyasının texniki rəhbərinin icazəsi ilə yol verilir. Bu halda turbinin yükü, məhdudlaşdırıcı üzrə tənzim qiymətindən ən azı 5% aşağı olmalıdır.

3.14. Turbin qurğusunun yağ təchizatı sisteminin istismarı zamanı aşağıdakılar təmin edilməlidir:

1. 
   bütün rejimlərdə aqreqatların işinin etibarlılığı;
   
2. 
   yanğın təhlükəsizliyi;
   
3. 
   yağın normal keyfiyyətinin və temperatur rejiminin saxlanılması;
   
4. 
   yağın axmasının və onun soyuducu sistemə və ətraf mühitə düşməsinin qarşısının alınması.
   

3.15. Ehtiyat və qəza yağ nasosları və onların ehtiyatın avtomatik qoşulması (EAQ) qurğuları, turboaqreqat işlədikdə ayda 2 dəfə və həmçinin onun işə buraxılmasından və işdən saxlanılmasından əvvəl işlədilərək yoxlanılmalıdır. Fərdi elektrik intiqallı işçi yağlama sistemli nasosu olan turbinlərdə, saxlanılmazdan əvvəl EAQ-nın yoxlanışı keçirilmir.

3.16. Turboaqreqatlarda yağın yanmasının qarşısını alan sistemlərlə təchiz olunmuş turbinlərdə sistemin elektrik sxemi turbinin soyuq vəziyyətdən işə salınmasından əvvəl yoxlanmalıdır.

3.17. Səhvən qoşulduqda avadanlığın dayanmasına və ya zədələnməsinə səbəb ola bilən yağlama, tənzimləmə və generatorun kipləmə sistemlərində quraşdırılmış bağlayıcı armatur işçi vəziyyətində plomblanmalıdır.

3.18. Kondensasiya qurğusunu istismar edərkən, kondensatorda normativ temperatur basqısına və kondensatın keyfiyyət normasına riayət olunmaqla bütün istismar rejimlərində turbinin qənaətli və etibarlı işi təmin olunmalıdır.

3.19. Kondensasiya qurğusunun istismarı zamanı aşağıdakılar yerinə yetirilməlidir:

1. 
   kondensatorun çirklənməsinin qarşısını almaq üçün profilaktik tədbirlər (soyuducu suyun kimyəvi və fiziki üsulla emalı, kürəciklərlə təmizləmə qurğularının tətbiqi və s.);
   
2. 
   soyuducu səthin çirklənməsi nəticəsində işlənmiş buxarın təzyiqi normativə nisbətən 0,005 kqq/sm² (0,5 kPa) yüksəldikdə kondensatorların dövri təmizlənməsi;
   
3. 
   kondensatorun soyuducu səthinin və boru lövhələrinin təmizliyinə nəzarət;
   
4. 
   soyuducu suyun sərfinə nəzarət (sərfin bilavasitə ölçülməsilə və ya kondensatorların istilik balansı üzrə), soyuducu suyun temperaturuna və kondensatorun buxar yükünə müvafiq soyuducu su sərfinin optimallaşdırılması;
   
5. 
   vakuum sisteminin kipliyinin yoxlanılması və onun kipləşdirilməsi;
   
6. 
   kondensatorun buxar yükünün 40100% diapazonunda dəyişilməsi hallarında hava sızması (kq/s) aşağıdakı düsturla təyin edilən qiymətdən yüksək olmamalıdır:
   

G_n= 8 + 0,065 N _,

burada N - kondensasiya rejimində turbin qurğusunun nominal elektrik gücüdür, MVt;

1. 
   kondensatın tərkibindəki duzun miqdarına müntəzəm nəzarət edilməklə kondensatorun su sıxlığının yoxlanılması;
   
2. 
   kondensat nasoslarından sonra kondensatın tərkibindəki oksigenin miqdarının yoxlanılması.
   

Kondensasiya qurğusunun işinə nəzarətin metodları və dövriliyi konkret istismar şəraitindən asılı olaraq yerli təlimatla müəyyənləşdirilir.

3.20. Regenerasiya sistemi avadanlıqlarının istismarında aşağıdakılar təmin edilməlidir:

1. 
   hər bir qızdırıcıdan sonra bəsləyici suyun (kondensatın) və onun son qızdırılma temperaturunun normativ qiyməti;
   
2. 
   istilik mübadiləsi aparatlarının etibarlılığı.
   

Bəsləyici suyun (kondensatın) qızdırılması, temperatur basqıları, regenerasiya sistemi qızdırıcılarında qızdırıcı buxar kondensatının həddindən artıq soyudulması turbin qurğusunun əsaslı təmirindən əvvəl və sonra, qızdırıcıların təmirindən sonra və dövri olaraq qrafik üzrə (ayda 1 dəfədən az olmayaraq) yoxlanılmalıdır.

3.21. Yüksək təzyiqli qızdırıcıların (YTQ) istismarı aşağıdakı hallarda qadağan olunur:

1. 
   mühafizə elementləri olmadıqda və ya nasaz vəziyyətdə olduqda;
   
2. 
   səviyyə tənzimləyici klapanları (STK) nasaz vəziyyətdə olduqda.
   

Qəza dövrələməsi ilə birləşmiş YTQ qrupunun istismarı aşağıdakı hallarda qadağan olunur:

3. 
   YTQ qrupundakı hər hansı bir qızdırıcıda mühafizə elementləri olmadıqda və ya nasaz vəziyyətdə olduqda;
   
4. 
   qrupdakı qızdırıcıların hər hansı birində səviyyə tənzimləyici klapanı nasaz vəziyyətdə olduqda;
   
5. 
   qrupdakı qızdırıcıların hər hansı birinin buxara görə açılmasında.
   

Mühafizənin və ya STK-nın nasazlığı aşkar olunduqda YTQ və ya YTQ qrupu dərhal işdən açılmalıdır. STK-dan başqa, avtomatik səviyyə tənzimləyicisi klapanının hər hansı bir digər elementinin nasaz vəziyyətində və işləyən avadanlıqda bu nasazlığın təcili aradan qaldırılması mümkün olmadıqda qızdırıcı (və ya YTQ qrupu) elektrik stansiyasının texniki rəhbərinin müəyyən etdiyi vaxtda işdən çıxarılmalıdır.

3.22. Ehtiyat bəsləyici nasoslar, həmçinin avtomatik ehtiyatda olan digər nasos aqreqatları saz və giriş, çıxış boru kəmərlərinin siyirtmələri açıq olmaqla işə buraxılmaya daim hazır vəziyyətdə olmalıdır. Onların işə qoşulmasının yoxlanışı və işləyən nasosdan ehtiyata planlı keçid qrafik üzrə, lakin ayda 1 dəfədən az olmayaraq aparılmalıdır.

3.23. Turbini orta və ya əsaslı təmirdən sonra, yaxud soyuq vəziyyətdən işə buraxmazdan əvvəl əsas və köməkçi avadanlıqların, bloklamaların, texnoloji mühafizə qurğularının, məsafədən və avtomatik idarəetmə vasitələrinin, nəzarət-ölçü cihazlarının, informasiya və operativ rabitə vasitələrinin sazlığı və işə qoşulmaya hazırlığı yoxlanılmalıdır. Aşkar olunan nasazlıqlar aradan qaldırılmalıdır.

Turbinin soyuq vəziyyətdən (3 sutkadan artıq ehtiyatda dayanmasından sonra) işəburaxılmasından əvvəl yoxlanmalıdır: avadanlıqların və NÖÇ saz vəziyyətdə və işəqoşulmaya hazır olması, habelə məsafədən və avtomatik idarəetmə vasitələrinin, texnoloji mühafizə, bloklama qurğularının, informasiya və operativ rabitə vasitələrinin iş qabiliyyəti; bütün icra qurğularından texnoloji mühafizə komandalarının keçməsi; işsiz dayanma müddətində təmir işləri aparılan avadanlıq və vəsaitlərin saz vəziyyətdə və işəqoşulmaya hazır olması. Bu halda aşkar olunan nasazlıqlar işəburaxılmadan əvvəl aradan qaldırılmalıdır.

Aqreqatların digər istilik vəziyyətlərindən işə buraxılması zamanı mühafizə və bloklama vasitələri yerli təlimatlara uyğun yoxlanılmalıdır.

Turbinin işə buraxılmasına sexin növbə rəisi və ya böyük maşinisti, əsaslı və ya orta təmirdən sonra isə, sex rəisi və ya onun müavini rəhbərlik etməlidir.

3.24. Aşağıdakı hallarda turbinin işə buraxılması qadağandır:

1. 
   turbinin istilik və mexaniki vəziyyət göstəriciləri buraxıla bilən qiymətlərdən fərqləndikdə;
   
2. 
   turbinin dayandırılması üçün nəzərdə tutulan mühafizələrdən hər hansı biri nasaz vəziyyətdə olduqda;
   
3. 
   tənzimləmə və buxarpaylama sistemlərində turbinin fırlanma sürətinin buraxıla bilən hədd qiymətini aşmasına səbəb ola biləcək nöqsanlar aşkar edildikdə;
   
4. 
   yağlama, tənzimləmə, generatorun kipləmələrinin yağ nasoslarından biri və ya onların avtomatik qoşulma qurğuları (EAQ) nasaz vəziyyətdə olduqda;
   
5. 
   yağın keyfiyyəti istismar yağı normalarından fərqləndikdə və ya yağın temperaturu istehsalçı zavodun təyin etdiyi həddən aşağı düşdükdə;
   
6. 
   təzə buxarın kimyəvi tərkibinə görə keyfiyyəti normadan kənara çıxdıqda.
   

3.25. Valçevirici quruluşu işə qoşmadan turbinin kipləmələrinə buxarın verilməsi, kondensatora isti suyun və buxarın atılması, turbini qızdırmaq üçün buxarın verilməsi qadağandır. Valçevirici quruluşu olmayan turbinlərə buxarın verilməsi şərtləri yerli təlimatla müəyyənləşdirilir. Qazandan və ya buxar kəmərlərindən işçi cismin kondensatora atılması və turbinin işə buraxılması üçün ona buxarın verilməsi, kondensatorda buxarın təzyiqi təlimatlarda və ya istehsalçı zavodun digər sənədlərində göstərilən, lakin 0,6 kqq/sm²-dən (60 kPa) yüksək olmayan təzyiqdə edilməlidir.

3.26. Turboaqreqatların istismarı zamanı yastıq dayaqlarının titrəmə sürətinin orta kvadratik qiyməti 4,5 mm∙san^-1-dən yüksək olmamalıdır.

Titrəyiş normativ qiymətdən artıq olduqda, onun 30 sutkadan çox olmayan müddətdə aşağı salınması üçün tədbirlər görülməlidir.

Titrəyişi 7,1 mm∙san^-1-dən artıq olan turbin aqreqatlarının 7 sutkadan artıq işlədilməsi qadağandır. Titrəyiş 11,2 mm∙san^-1 olduqda isə turbin mühafizə və ya əl ilə işdən açılmalıdır.

Əgər qərarlaşmış rejimdə bir rotorun iki dayağında və ya yanaşı dayaqlarda titrəmənin səviyyəsi, yaxud bir dayaqda titrəmənin iki tərkib hissəsi istənilən ilkin səviyyədən eyni vaxtda qəflətən 1 mm∙san^-1 və daha artıq dəyişilərsə, turbin dərhal dayandırılmalıdır.

Əgər 1-3 sutka ərzində yastıq dayaqlarından birində titrəyişin istənilən tərkib hissəsinin rəvan artması 2 mm∙san^-1 olduqda turbinin yükü azaldılmalı və dayandırılmalıdır.

Alçaqtezlikli titrəyişlə turboaqreqatların istismarına yol verilmir. 1mm∙san^-1-dən artıq alçaqtezlikli titrəyiş əmələ gələndə onu ləğv etmək üçün tədbirlər görülməlidir.

Müvəqqəti olaraq, lazımi aparatlarla təchiz olunana qədər, titrəyişin dəyişmə amplitudasına əsasən titrəyişə nəzarət etməyə icazə verilir. Bu halda, 3000 dövr/dəq. fırlanma tezliyində 30 mkm-ə qədər və 1500 dövr/dəq. fırlanma tezliyində isə 50 mkm-ə qədər amplitudada uzunmüddətli istismara icazə verilir; 1-2 mm∙san^-1 qədər titrəyişin dəyişməsi, 3000 dövr/dəq. fırlanma tezliyində 10-20 mkm, 1500 dövr/dəq. fırlanma tezliyində 20-40 mkm amplitudanın dəyişməsinə ekvivalentdir.

Gücü 50 MVt və daha artıq olan turboaqreqatlarda titrəyiş, yastıq dayaqlarının titrəyişinə fasiləsiz nəzarət edən və dövlət standartlarına uyğun olan stasionar aparatlarla ölçülməli və qeyd olunmalıdır.

Gücü 50 MVt-dən az olan turboaqreqatlarda titrəyişə fasiləsiz nəzarət edən stasionar aparatlar quraşdırılana qədər, metroloji xarakteristikaları dövlət standartlarının tələblərinə cavab verən səyyar cihazların istifadəsinə yol verilir. Nəzarətin dövriliyi, turboaqreqatın titrəyiş vəziyyətinə görə, lakin ayda 1 dəfədən az olmayaraq yerli təlimatla təyin edilməlidir.

3.27. Turbinin axınlı hissəsinin vəziyyətinə və onun duzla çirklənməsinə nəzarət üçün ayda 1 dəfədən az olmayaraq nəzarət edilən bölmələrdə buxarın nominala yaxın sərfində buxarın təzyiqinin qiymətləri yoxlanılmalıdır.

Buxarın verilmiş sərfində nəzarət pillələrində təzyiqin nominalla müqayisədə artması 10%-dən artıq olmamalıdır. Bu halda, təzyiq istehsalçı zavodun təyin etdiyi həddən artıq olmamalıdır.

Nəzarət pillələrində duzla çirklənmə nəticəsində təzyiq buraxıla bilən həddə çatanda turbinin axınlı hissəsi yuyulmalı və ya təmizlənməlidir. Yuyulma və ya təmizlənmə üsulu çöküntülərin tərkibi, xassəsi və yerli şəraitdən asılı olaraq seçilməlidir.

3.28. İstismar prosesində avadanlıqların işini xarakterizə edən göstəricilərin müntəzəm təhlili yolu ilə turbin qurğusunun qənaətli işləməsinə daim nəzarət edilməlidir.

Turbin qurğusunun qənaətliliyinin azalması səbəbini aşkara çıxarmaq və təmirlərin səmərəliliyini qiymətləndirmək üçün avadanlığın istismar (ekspress) sınaqları keçirilməlidir.

Turbin avadanlığının iş göstəriciləri normativdən fərqləndikdə avadanlıqların nöqsanları və istismarın çatışmazlıqları aradan qaldırılmalıdır.

Turbinlərin ilkin nümunələri və yenidən qurulmuş və ya təkmilləşdirilmiş turbinlərdə balans sınaqları keçirilməlidir.

3.29. Mühafizələrin işində imtinalar baş verdikdə və ya onların yoxluğunda aşağıdakı hallarda turbin heyət tərəfindən dərhal dayandırılmalıdır (işdən açılmalıdır):

a) rotorun fırlanma tezliyi təhlükəsizlik avtomatının işədüşmə tənzim qiymətindən artıq yüksəldikdə;

b) rotorun oxu yolverilməz dərəcədə sürüşdükdə;

c) silindrlərə nəzərən rotorların vəziyyəti yolverilməz dərəcədə dəyişdikdə;

ç) yağlama sistemində yağın (odadavamlı mayenin) təzyiqi yolverilməz dərəcədə aşağı düşdükdə;

d) yağ çənində yağın səviyyəsi yolverilməz dərəcədə aşağı düşdükdə;

e) istənilən yastıqdan, generator valının kipləmələrinin yastıqlarından, turboaqreqatın dayaq yastığının istənilən qəlibindən axan yağın temperaturu yolverilməz dərəcədə yüksəldikdə;

ə) turboaqreqatda yağ alışdıqda;

f) generator valının kipləmə sistemində "yağ-hidrogen" təzyiq düşküsü yolverilməz dərəcədə aşağı düşdükdə;

g) generatorun val kipləmələrinin yağ təchizatı sisteminin dempfer çənində yağın səviyyəsi yolverilməz dərəcədə aşağı düşdükdə;

ğ) generatorun hidrogenlə soyutma sistemində bütün yağ nasosları işdən açıldıqda (kipləmələrin yağ təchizatının injektorsuz sxemləri üçün);

h) daxili zədələnmə nəticəsində turbogenerator işdən açıldıqda;

x) kondensatorda təzyiq yolverilməz dərəcədə yüksəldikdə;

ı) əks-təzyiqli turbinlərin sonuncu pilləsində yolverilməz dərəcədə təzyiq düşküsü yarandıqda;

i) turboaqreqatın titrəyişi qəflətən gücləndikdə;

j) turbinin və ya generatorun daxilində metal səslər və ya qeyri-adi səs-küy əmələ gəldikdə;

k) turbinin və ya generatorun yastıqlarından və kənar kipkəclərindən qığılcım və ya tüstü çıxdıqda;

q) ilkin buxarın və ya aralıq qızdırıcıdan sonrakı buxarın temperaturunun yolverilməz dərəcədə enməsində;

l) ilkin buxar və aralıq qızdırıcıdan sonrakı buxar kəmərlərində və ya turbində hidravlik zərbələr yarandıqda;

m) yağ kəmərlərinin və su-buxar yolları boru kəmərlərinin işdən açılmayan sahələrində, buxarpaylaşdırıcı qovşaqlarda qırılma və ya çatlar aşkar edildikdə;

n) generatorun statorundan soyuducu su axını kəsildikdə;

o) qaz soyuducularında soyuducu su sərfi yolverilməz dərəcədə azaldıqda;

ö) məsafədən və avtomatik idarəetmə qurğularında və ya bütün NÖC-də gərginlik itdikdə.

p) turbogeneratorun köməkçi generatorun rotorunun və ya təsirləndirici kollektorun kontakt halqalarında dairəvi alov yarandıqda;

r) turbini və ya onun nəzarətinin bütün avadanlıqlarının idarəedilməsini qeyri-mümkün edən TPAİS texniki-proqram kompleksinin imtinası zamanı.

Turbini işdən açdıqda vakuumun pozulması lüzumu istehsalçı zavodun göstərişlərinə uyğun olaraq yerli təlimatla müəyyənləşdirilir. Yerli təlimatda, aqreqat üzrə nəzarət edilən kəmiyyətlərin qiymətlərinin yolverilməz dəyişmələri barədə dəqiq göstərişlər olmalıdır.

3.30. Aşağıdakı hallarda elektrik stansiyasının texniki rəhbərinin müəyyənləşdirdiyi dövrdə turbinin yükü azaldılmalı və o dayandırılmalıdır (enerji sisteminin dispetçerinə xəbər verilməklə):

a) ilkin (təzə) buxarın və ya aralıq qızdırıcıdan sonra buxarın dayandırıcı klapanları ilişdikdə;

b) tənzimləyici klapanlar ilişdikdə və ya onların ştokları qırılanda; çevirici diafraqmalar və ya ayrımların əks-klapanları ilişdikdə;

c) tənzimləmə sistemində nasazlıq olduqda;

ç) köməkçi avadanlığın, qurğunun sxeminin və əlaqələrinin normal işi pozulduqda, əgər bu halda turbini saxlamadan pozuntuların səbəblərini aradan qaldırmaq mümkün deyilsə;

d) dayaqların titrəyişi 7,1 mm∙san^-1-dən artıq olduqda;

e) avadanlığın dayandırılmasına təsir edən texnoloji mühafizələrin nasazlıqları aşkar olunduqda;

ə) yastıqlardan, boru kəmərlərindən və armaturlardan yanğın təhlükəsi törədən sızılma aşkar edildikdə;

f) su-buxar yolu boru kəmərlərinin təmirə saxlanılması mümkün olmayan sahələrində yarıq və cırılma aºkar olunduqda;

q) təzə buxarın kimyəvi tərkibə görə keyfiyyəti normadan kənara çıxdıqda;

ğ) yastıqların karterlərində, cərəyandaşıyanlarda, yağ çənlərində hidrogenin miqdarının yolverilməz miqdarda yığılması və həmçinin generatorun gövdəsindən hidrogenin normadan artıq sızması aşkar edildikdə.

3.31. Hər bir turbin üçün işlənmiş buxarın normal təzyiqi və vakuumun pozulması ilə dayandırılması zamanı rotorun qaçış müddəti (ox üzrə qaçışı) müəyyənləşdirilməlidir. Bu müddət dəyişəndə onun dəyişmə səbəbləri aydınlaşdırılmalı və aradan qaldırılmalıdır. Turboaqreqatın bütün dayanmalarında qaçış müddətinə nəzarət edilməlidir.

3.32. Turbini 7 sutka və çox müddətə ehtiyata çıxardıqda, onun konservasiya edilməsi üçün tədbirlər görülməlidir.

Konservasiya üsulu elektrik stansiyasının texniki rəhbəri tərəfindən yerli şərait nəzərə alınmaqla seçilir.

3.33. Hazırlanmasının texniki şərtlərində nəzərdə tutulmamış rejimlərdə və sxemlərlə turbinin istismarına istehsalçı zavodun və enerjisistemin razılığı ilə icazə verilir.

3.34. Elektrik stansiyalarının turbin avadanlıqlarında yenidənqurma və təkmilləşdirmə işləri, istehsalçı zavod ilə razılaşdırıldıqdan sonra görülməlidir. Elektrik stansiyasının turbin avadanlıqlarında yenidənqurma və təkmillədirmə işləri aparılarkən idarəetmənin maksimal dərəcədə avtomatlaşdırılması və təmirə yararlılığın yüksək göstəriciləri nəzərdə tutulmalıdır.

3.35. Buxar turbinlərinin istilik sınaqları aparılmalıdır:

• 
  faktiki göstəricilərin alınması və normativ xarakteristikaların tərtib edilməsi üçün yenidən quraşdırılan avadanlıqda;
  
• 
  normativ xarakteristikalara uyğunluğun təsdiqi üçün vaxtaşırı olaraq istismar prosesində (3-4 ildə azı 1 dəfə).
  

4. İstilik elektrik stansiyalarının blok qurğuları
4.1. Blok qurğularının istismarı zamanı bu Qaydaların 2.1, 3.1 bəndlərinin tələbləri yerinə yetirilməli və onların enerjisistemin normal (dispetçer qrafikinə müvafiq) və qəza rejimində tezliyin və gücün tənzimlənməsində iştirakı təmin edilməlidir.

4.2. Dispetçer yük qrafikini ödəmək üçün blokun yükünün tənzimləyici diapazonda və zəruri hallarda texniki minimumadək dəyişilməsi, blokun ehtiyata saxlanılması və müxtəlif istilik vəziyyətlərindən işə buraxılması rejimləri təmin edilməlidir.

4.3. Dövran suyunun tam sərfini kondensatordan buraxaraq işləyən istiləşdirmə blokları buraxılan istiliyin təyin olunmuş miqdarını saxlamaqla dispetçer yük qrafikinin ödənilməsinə cəlb edilə bilər. Daxildə qurulan kondensator dəsti və ya ATS-in ayrılması ilə işləyən istiləşdirmə blokları, bir qayda olaraq, yük qrafikinin dəyişilən hissəsinin ödənilməsinə cəlb edilməməlidir. Ayrı-ayrı hallarda istilik yükünü pik və ya ehtiyat mənbələrinə keçirməklə, göstərilən bloklardan yükün çıxarılmasına icazə verilir. Dəyişən yük qrafikinin ödənilməsinə cəlb edilməyən istiləşdirmə bloklarının miqdarını enerjisistemin dispetçeri müəyyən etməlidir. Enerjisistemin dispetçeri, qənaətliyi daha az olan avadanlığın bütün imkanları tükəndikdən sonra, daha qənaətli avadanlığı (kritikdən yuxarı təzyiqli enerji blokları və xüsusən buxar-qaz qurğuları) dəyişən yük qrafikinin ödənilməsinə cəlb etməlidir.

4.4. Blokun tənzimləmə diapazonunun aşağı həddi işləyən avadanlığın tərkibini dəyişmədən və heyətin bilavasitə təsiri olmadan yükün bütün diapazonunda avtomatik tənzimləmə sisteminin işləməsi şərtilə təyin edilməlidir. Blokların istismarı zamanı, onların texniki minimal yükdə işləməsini təmin etmək üçün, işləyən avadanlığın tərkibinin dəyişilməsinə və ayrı-ayrı avtomatik tənzimləyicilərin açılmasına icazə verilir.

Tənzimləmə diapazonunun aşağı həddi və texniki minimal yükün qiyməti yerli təlimatda göstərilməli və dispetçer xidmətinin nəzərinə çatdırılmalıdır.

4.5. Blokun, tənzimləmə diapozonunun aşağı həddinə və ya texniki minimuma müvafiq olan yükündə, təzə buxarın və aralıq qızdırıcıdan sonrakı buxarın temperaturunun azalması avadanlığı istehsal edən zavodun təyin etdiyi göstəricilərdən çox olmamalıdır.

4.6. Tənzimləmə diapazonunda blokun yükünün dəyişilmə sürətinin həddi, 160-800 MVt gücündə olan blokların tənzimləmə diapazonunda işləməsi zamanı yükün dəyişilmə sürətinin buraxılabilən hədd normaları əsasında müəyyənləşdirilməlidir.

4.7. Təzə buxarın daimi təzyiqi ilə işləmək üçün layihələndirilmiş blokların, xüsusi sınaqlardan və istehsalçı zavodlarla razılaşdırılandan sonra turbinin YTS tənzimləyici klapanlarının bir hissəsinin tam açıq vəziyyətində sürüşkən təzyiq rejimində istismarına icazə verilir (bu rejim dispetçer idarəetmə orqanın qərarı ilə nominal təzyiqdə istismar edilməli olan bloklara aid deyil). Bu halda yerli təlimatlara müvafiq əlavələr daxil edilməlidir.

4.8. Blok duzsuzlaşdırma qurğuları (BDQ) ilə təchiz olunmuş istiləşdirmə bloklarında şəbəkə qızdırıcılarının qızdırıcı buxarının kondensatı, yalnız həmin qızdırıcıların boru sistemlərinin kipliyi pozulan hallarda BDQ-dən buraxılmalıdır.

4.9. Enerji bloklarının gecə vaxtı ehtiyata saxlanılması avadanlıqları soyutmadan həyata keçirilməlidir. Bütün enerji bloklarında buxarın aralıq qızdırma sistemi, daxildə quraşdırılmış siyirtmə (DQS) və separator ilə təchiz olunmuş düzaxınlı qazanı olan enerji bloklarında isə, həmçinin DQS-dən sonrakı buxar qızdırıcı traktı da buxarsızlaşdırılmalıdır. Barabanlı qazanlarda və həmçinin tam keçidli separatorlu düzaxınlı qazanlarda buxarqızdırıcı qızma səthlərində kondensatın qızmış buxaryığıcı kollektorlara atılmasının qarşısını alan texnoloji üsullar həyata keçirilməlidir.

4.10. Enerji blokların və elektrik stansiyalarının avadanlığı, işəsalma və elektrik sxemləri, armaturları, istilik izolyasiyası, alışdırma və su təsərrüfatı istənilən müddətli boş dayanmadan sonra elektrik stansiyasının ən azı iki blokunun eyni vaxtda işəsalınması imkanını təmin edə biləcək vəziyyətdə olmalıdır.

4.11. Aşağıdakı hallarda enerji blokunun işəsalınması qadağandır:

a) bu qaydalara müvafiq olaraq əsas avadanlıqların işəsalınmasını qadağan edən şərtlər mövcud olduqda;

b) enerji blokunun avadanlığının dayandırılmasına təsir edən istənilən texnoloji mühafizə nasaz vəziyyətdə olduqda;

c) operativ tənzimləyici orqanların, habelə qəza vəziyyətinin ləğvi zamanı tətbiq olunan armaturların məsafədən idarəetmə qurğuları nasaz vəziyyətdə olduqda;

ç) blok duzsuzlaşdırma qurğusu iºə qoşulmağa hazır olmadıqda;

d) dayaqlar və boru kəmərlərinin yaylı asmaları zədələndikdə.

4.12. ATS-in ayrılması və ya daxildə quraşdırılmış kondensator dəsti ilə işləyən istiləşdirmə blokları qəzaya qarşı tənzimlənməyə cəlb edilməməlidir.

4.13. Turbinin tənzimləyici klapanlarına təsir edən, turbinin qarşısındakı buxarın təzyiq tənzimləyiciləri (“özünədək” tənzimləyicilər) qoşulu olan blokların işləməsi, əgər bloklar enerjisistemdə tezliyin və gücün tənzimləmə sisteminin tərkibinə daxil deyilsə, qadağandır. Müstəsna hallarda – avadanlığın nasazlığı və ya dayanaqsız işi zamanı enerjisistemin texniki rəhbərinin icazəsi ilə, dispetçer idarəetmə orqanına xəbər verməklə, işə qoşulmuş "özünədək" tənzimləyicilərlə müvəqqəti işə icazə verilir.

4.14. Enerji bloklarında tezlik və gücün avtomatik tənzimlənmə sistemi olmadıqda (imtina etdikdə) tezliyin dəyişməsi nəticəsində turbinin yükünün artması (azalması) zamanı ilkin buxarın başlanğıc təzyiqini bərpa etmək məqsədilə heyət dərhal tənzimləmə diapazonu hüdudlarında qazanların yükünün dəyişilməsinə başlamalıdır. Əgər yükün dəyişilməsi elektrik verilişi xətlərinin ifrat yüklənməsinə, enerjisistemin dayanıqlılığının pozulması təhlükəsinə səbəb olarsa, onda yerli təlimatlarda dispetçer idarəetmə orqanları ilə razılaşdırılmaqla heyətin işə başlamalı olduğu tezliyin dəyişilməsi göstərilməlidir.

4.15. Mühafizələrin işləməsində imtinalar yarandıqda və ya aşağıdakı hallarda enerji bloku heyət tərəfindən dərhal işdən saxlanılmalıdır:

a) monoblokda qazan və ya cüt (qoşa)-blokda hər iki qazan dayandıqda;

b) bu qaydaların 3.29 bəndində göstərilən zədələnmələrlə və ya iş rejiminin təhlükəli pozulması ilə əlaqədar turbin işdən açıldıqda (təzə buxarın və ya aralıq qızdırıcıdan sonrakı buxarın temperaturunun yolverilməz dərəcədə aşağı düşməsi hallarından başqa);

c) daxili zədələnmə nəticəsində blokun generatoru və ya transformatoru işdən açıldıqda;

ç) bütün bəsləyici nasoslar işdən açıldıqda;

d) bəsləyici boru kəmərlərində, buxar kəmərlərində, deaeratorun gövdəsində ikitərəfli çatlar və ya qırılma əmələ gəldikdə;

e) məsafədən və avtomatik idarəetmə quruluşlarında və ya enerji blokunun bütün NÖC-də gərginlik itdikdə;

ə) heyətə, avadanlığa və ya enerji bloku avadanlığının mühafizə sxeminə aid olan bağlayıcı armaturların məsafədən idarəetmə dövrələri üçün təhlükə törədən yanğın baş verdikdə.