ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ

---

verən ilk konstitutsiya oldu. Bismark tərəfindən formalaş dırılan
milli təminat sistemi ilkin “ümumi rifah dövləti” proqramı idi və
sonradan bu proqram Böyük Britaniyada da mənimsənildi.
Müasir konservativ-korporativ model dövlət tənzimlənmə -
sinin  miqyasına  görə  orta  mövqe  tutur  və  birgə  məsuliyyət
prinsipinə istiqamətlənərək O.fon Bismark tərəfindən işlənmiş
müddəaları realizə edir.
Birgə məsuliyyət prinsipi rifahın bazar mexanizminin bütün
iştirakçılarının maraqlarının optimal uzlaşdırılması kimi qəbul
olunur  –  işçilərin  və  işəgötürənlərin  şəxsi  məsuliyyəti,  birgə
qarşılıqlı yardım. Bu prinsip sığorta yükünün işçi və işəgötürən
arasında bərabər bölgüsündə təcəssüm olunur.  Dövlət yalnız işçi
və işəgötürənlər birliklərini peşəkarlığın artırılması institutlarının
təşkili və fəaliyyəti məsələlərində dəstəkləyir.
Sosial yönümlü bazar iqtisadiyyatı kimi adlanan oxşar model
elə bir iqtisadi sistemdir ki, burada bazar prinsipləri üstün möv -
qedə olur və dövlət bazar münasibətlərinin istifadəsini dəstək -
ləyir.  Dövlət  iqtisadi  təşəbbüslər  üçün  fərdlərin  sosial
bəra bər liyini (hüquq və azadlıqların, hüquqi müdafiənin və ilkin
imkanların bərabərliyi) nəzərdə  tutan hüquqi və sosial şərtləri
müəy yən edir. Dövlətin bu modeldə əsas vəzifəsi nemətlərin böl-
güsü deyil, bu nemətləri müstəqil olaraq yarada bilən və özü-
özünü  nemətlərlə  təmin  edə  bilən  fərdlərin  fəaliyyəti  üçün
şərai tin təmin edilməsidir.
Burada  rəqabət  və  xüsusi  mülkiyyət  fəal  işgüzarlıq  üçün
stimul kimi, iqtisadi azadlıq isə fərdin özünü realizə etməsi kimi
qəbul  olunur.  L.Erhardın  fikrincə,  hər  bir  şəxsin  öz  həyatını
arzula rına və təsəvvürlərinə uyğun şəkildə qurması, yəni istehlak
və işgüzarlıq azadlığı toxunulmaz hüquqlar kimi qəbul olun -
malıdır [98].
Sosial tənzimlənmənin belə üsulu əhalinin əmək qabiliyyətli
üzvlərinin  zəhmətsevərliyi  və  təşəbbüskarlığı  üçün  lazımi
şəraitin  yaradılmasını  nəzərdə  tutur,  normal  yaşayışı  təmin
edəcək gəlirləri əldə etmək üçün fəaliyyət qabiliyyətini itirmiş
93