ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ

---

həm iqtisadi, həm də ictimai həyatın digər sahələrinin dinamik
inkişafının əsasında dayanır. Buna baxmayaraq, ilkin utopistlər
qeyd edirdilər ki, cəmiyyətin ideal modeli iqtisadi sistemin sadə
təkrar istehsalı üzərində qurula bilər.
Karl  Marks  xüsusi  mülkiyyətin  dominantlığı  üzərində
qurulmuş kapitalizmi “hər bir rasional yaxşılaşmanı” rədd edən
və “xalqın yaşamaq qüvvəsini sarsıdan” quruluş adlandıraraq
onun əvəzinə sosializmin qurulacağını, belə cəmiyyətdə “həyata
istehlakçı yanaşması normalarından” azad olan insanın formala -
şa cağını qeyd edirdi. Hər bir insanın tam və azad inkişafı, cəmiy -
yətin hər bir üzvü üçün öz qabiliyyət və bacarıqlarını inkişaf
etdirmək imkanının yaradılması belə cəmiyyətin əsas prinsipləri
hesab olunur.
“Tam firavanlığın və cəmiyyətin üzvlərinin azad və hərtərəfli
inkişafı”nın təmin edilməsi sosializm quruluşunun əsas iqtisadi
qanunu hesab olunur. Beləliklə, ictimai mülkiyyətə əsaslanan
sosializm  quruluşunda  “xalqın  rifahı”nın  artımı  cəmiyyətin
məqsədi kimi qəbul olunur. Əməyə görə bölgü üzərində qurulan
“xalqın  rifahı”na  nail  olunması  seçilmiş  sosial  qruplar  üçün
deyil, cəmiyyətin bütün üzvləri üçün nəzərdə tutulur.
Beləliklə, rifahın sosializm konsepsiyasında hər bir insanın
rifahı onun fərdi qabiliyyətlərindən və istedadından deyil,  icti-
mai rifahdan və onun bölgüsündən birbaşa asılılıqda baxılır. Bu
isə öz növbəsində insanın təşəbbüskarlığına, seçim və fəaliyyət
azadlığına mənfi təsir göstərir. 
XX əsrdə və XXI əsrin ilk illərində də baş vermiş dərin iqti-
sadi böhranlar insanın istehlakçı və əmək amili kimi davranışının
tədqiqinə  daha  çox  diqqət  yetirən  iqtisadçıları  insanı  bütün
keyfiyyətləri  ilə  birlikdə,  tam  olaraq  tədqiq  etməyə  sövq
etməkdədir.