ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ
siz liyinin və diferensiasiyasının azalmasını göstərməklə yanaşı,
ölkəmizdə aparılmaqda olan sosail-iqtisadi siyasətin səmərəli
olması  barədə  fikir  söyləməyə  əsas  verir.  Müstəqil liyinin  və
bazar prinsipləri üzərində qurulmuş iqtisadi sisteminin cəmi 23
yaşı olmasına baxmayaraq, Azərbaycan bu göstərici üzrə iqtisadi
potensialına  və  miqyasına  görə  daha  böyük  olan  ölkələrlə
müqayisədə daha yaxşı mövqedədir.
Tədqiqatlar  göstərir  ki,  ölkəmiz  gəlirlərin  bərabərsizliyi
səviyyəsinə görə Amerika Birləşmiş Ştatları, Çin Xalq Respub -
likası,  Rusiya  Federasiyası,  Hindistan,  Braziliya,  Argentina,
Meksika, Türkiyə, İran kimi böyük ölkələrlə müqa yisədə daha
yaxşı göstəricilərə malikdir.
Hesablamalar göstərir ki, son illərdə Azərbaycanda əhalinin
gəlirlərinə görə orta təbəqəyə aid edilən hissəsinin gəlirləri daha
çox artmışdır. Orta təbəqəyə daxil olan fərdlərin gəlirlərinin daha
sürətlə  artması  faktı  onların  iqtisadi  baxımdan  daha  fəal  və
təşəbbüskar olmaları, eyni zamanda dövlətin sahibkarlıq mühiti
üçün  yaratdığı  əlverişli  mühitdən  daha  səmərəli  istifadə
etdiklərini  göstərir.  Bu  illər  ərzində  əhalinin  50-80%-lik
qruplarının ümumi gəlirdə payının daha çox artması ölkəmizdə
orta  təbəqənin  formalaşması  və  inkişafı  barədə  fikirləri
səsləndirməyə  imkan  verir.  Digər  tərəfdən,  əhalinin  ən  az
təminatlı qrupunun ümumi gəlirdə payının artması, ən təminatlı
qrupun  müvafiq  göstəricisinin  isə  azalması  ictimai  rifahın
yüksəlməsini göstərir. Belə ki, əlavə 1 manatın faydalılıq həddi
yoxsulluq  həddində  yaşayan  insanlar  üçün  varlı  insanlara
nisbətən çox böyükdür.   
Avropa Birliyinin bir sıra inkişaf etmiş ölkələrində bərabər -
sizlik göstəricilərinin daha aşağı olması faktı ölkəmizdə də həmin
göstəricilərin azalması potensialının olduğunu göstərir.
Gəlirlərin  bərabərsizliyinin  azaldılması  üzrə  vergitutma
amillərini aşağıdakı qruplarda birləşdirmək olar:
1.
Fiziki şəxslərin sahibkarlıq fəaliyyətindən gəlirlər istisna
olmaqla  bütün  gəlirlərinin  proqressiv  qaydada  vergiyə  cəlb
edilməsi;
2.
İstehlak vergilərinin tətbiqində bərabərsizlik amilinin
nəzərə alınması

---

306