ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ
yanaşı dolayı vergilərdən daxilolmalara da təsir edir. Dövlətlər -
arası  gömrük  sərhədlərinin  ləğv  edilməsi  dolayı  vergilərin
köməyi ilə həyata keçirilən istehlakdan vergitutmanı azaldır. 
Müasir dövrdə iqtisadiyyat qloballaşır, ölkələrin büdcələri isə
milli olaraq qalmaqda davam edir. Beləliklə, iqtisadiyyatın qlobal
xarakteri ilə vergitutmanın lokal xarakteri arasında ziddiyyət
yaranır. Bir çox şirkətlər vergi ödənişlərini azaltmaq üçün öz
fəaliyyətlərini  “vergi  sığınacaqları”  adlandırılan  ölkələrə
köçürürlər.
İqtisadi ədəbiyyatda vergi sığınacağı anlayışının dəqiq tərifi
hələ ki, yoxdur. Daha ümumi şəkildə iqtisadiyyatın ayrı-ayrı
sahələrində xarici investorlara güzəştlər təqdim edən, rezidentlər
və qeyri-rezidentlər üçün kəskin fərqli vergi rejimli yurisdiksi -
yaların  adını  çəkmək  olar.  Vergi  sığınacağının  digər  fərqli
əlamətlərinə aşağıdakıları aid etmək olar [11]: 
- “ana” ölkələrin vergi idarələri ilə əməkdaşlıqdan imtina və
bu sahədə müqavilələrin olmaması. Məsələ burasındadır ki, belə
müqavilələrin bağlanmasının əsas hərəkətverici qüvvəsi ikiqat
vergitutmaya  yol  verməməkdir.  Bir  qayda  olaraq,  həmin
müqavilələrdə vergi ödəyicilərinin gəlirləri haqqında informasiya
mübadiləsi  haqqında  müddəalar  olur.  Lakin,  gəlir  vergisinin
“sıfır” dərəcəli faizlə tətbiqi zamanı bu motiv və deməli, müqavi -
lənin özü də əhəmiyyətini itirir;
- vergi tənzimlənməsi normalarının qeyri-şəffaflığı, müvafiq
qanunvericilik bazasının natamam olması; şirkətlərin qeydiyyat
və idarə edilməsi prosedurlarının sadələşdirilməsi; “nominal”
sahiblərdən  və  direktorlardan  istifadə  imkanı;  şirkətlərdə
səhmdarların  direktorlar  şuralarının  ümumi  yığıncaqlarının
keçirilməsinə tələblərin formal xarakteri;
- real fəaliyyətin olmaması, minimal investisiyalar və vergi
sığınacağı  olan  ölkədə  əhalinin  məşğulluğu.  Ofşor  firmanın
bütün fəaliyyəti orada hər hansı evin divarına firmanın adı olan
lövhənin vurulması ilə bitir. Onun rəsmi idarə edilməsi xüsusi
katiblik strukturunun xidmətlərinin köməyilə həyata keçirilir,
real struktur isə xaricdə yerləşir, kommersiya əməliyyatları qey-
diyyat yurisdiksiyasının hüdudlarından kənarda aparılır. Şirkətin
vergi sığınacağında fəaliyyəti müstəsna olaraq vergi mülahizələ -

---

219