Ekspluatatsiyasi instituti transport vositalari kafedrasi transport vositalarining elektr

 

8.3. Majburiy salt ishlash ekonomayzerining elektron boshqarish tizimi (MSIEEBT) 

 

Avtomobil  shahar  sharoitida  harakatlanganda  18-25%  vaqt  davomida  dvigatel  majburiy  salt  ishlaydi. 

Masalan,  avtomobil  dvigatel  yordamida  tormozlanganda,  uzatma  o‘zgartirilayotgan  vaqtda,  avtomobil  o‘z 

inertsiyasi  bilan  harakatlanganda    va  hokazo.  Bu  hollarda  yonilg‘i  uzatish  tizimidagi  drossel  to‘siqchasi 

to‘liq yopiq, dvigatel tirsakli valining aylanishlar chastotasi esa salt ishlashdagi qiymatdan yuqoriroq bo‘ladi. 

Majburiy  salt  ishlash  rejimida  dvigateldan  quvvat  berish  talab  qilinmaydi,  shuning  uchun  tsilindrlarga 

uzatilayotgan yonilg‘i foydali ishlatilmaydi va  uni yonishi atrof muhitni yanada ko‘proq ifloslanishiga olib 

keladi.  

---

 

90 

   MSIEEBT dvigatel  majburiy  salt ishlaganda  yonilg‘ini  uzatilishini  to‘xtatish  uchun  xizmat  qiladi. Bu 

tizim joriy qilinishi yonilg‘ini 2...3% ga tejash va chiqindi gazlardagi zaxarli moddalarni miqdorini 15...30% 

ga kamaytirish imkoniyatini beradi. 

   MSIEEBT  quyidagicha  ishlaydi  (8.2-rasm).  Majburiy  salt  ishlash  rejimini  aniqlash  uchun  dvigatel 

tirsakli  valini  aylanish chastotasi, karbyurator drossel to‘siqchasining holati datchiklari xizmat qiladi. 

   MSIEEBTni ishlashi uchun quyidagi shartlar bir vaqtni o‘zida bajarilishi kerak: 

   - dvigatel tirsakli valini aylanishlar chastotasi ma’lum belgilangan qiymatdan yuqori bo‘lishi kerak; 

   - yonilg‘i uzatish tizimidagi  drossel to‘siqchasi to‘liq yopilgan bo‘lishi kerak;  

   - sovitish tizimidagi suyuqlik temperaturasi 65

0 

C dan yuqori bo‘lishi kerak.       

   Oxirgi  shart  sovuq  dvigatel  qizdirilayotganda,  uni  salt  ishlashdagi  aylanishlar   chastotasi    belgilangan  

qiymatdan    baland  bo‘ladi  va  bu  hol  MSIEEBT  tomonidan  majburiy  salt  ishlash  rejimi  sifatida  qabul 

qilinishi va yonilg‘i uzatilishini to‘xtatib qo‘yilishi bilan bog‘liq. 

   Dvigatel  tirsakli  valini  aylanish  chastotasi  haqidagi  signal  sifatida  o‘t  oldirish  g‘altagining  birlamchi 

chulg‘amidan  olingan  signal  ishlatiladi.  Drossel  to‘siqchasining  holati  datchigi  sifatida  yonili  uzatish 

tizimiga joylashtirilgan mikro almashlab-ulagich ishlatiladi. Agar drossel to‘siqchasi ochiq bo‘lsa almashlab-

ulagich kontaktlari tutash, yopiq bo‘lsa - uzilgan bo‘ladi.  

   Majburiy  salt  ishlash  rejimi  vujudga  kelsa,  elektron  blok  elektromagnit  klapanga  yopilish  haqidagi 

boshqaruv  signalini  beradi  va  karbyuratorni  salt  ishlash  tizimi  orqali  dvigatelga  yonilg‘i  uzatilishi 

to‘xtatiladi.  Majburiy  salt  ishlash  rejimi  tugab  drossel  to‘siqchasi  ochilsa  yoki  tirsakli  valning  aylanish 

chastotasi ortib ma’lum qiymatgayetganda elektron blok elektromagnit klapanni ochadi va karbyuratorni salt 

ishlash tizimi orqali yana yonilg‘i uzatila boshlaydi. 

    Majburiy salt ishlash rejimida dvigatel tsilindrlarida havoni keskin siyraklanishi vujudga kelishi sababli 

moy sarfini ortishi - bu  tizimning kamchiligi hisoblanadi.