Фойдаланувчининг интерфейси. Фойдаланувчи эксперт тизимига буйруқ ва ахборот киритиш щамда унинг буйру\и орқали чиқадиган ахборотни олиш учун фойдаланилади. Команда (буйруқ)лар ыз ичига билимларни қайта ишлаш жараёни бошқармайдиган параметрларини олади. Ахборот одатда маълум бир танаффуслар билан бериладиган қиймат, ащамият шаклида берилади.
Фойдаланувчи ахборотни киритишнинг тыртта услубидан фойдаланиши мумкин: меню, буйруқ (команда), табиий тил, шахсий интерфейс.
Эксперт тизимининг технологияси чиқадиган ахборот сифатида нафақат қарорни, шунингдек зарур тушунтиришни олиш имкониятини щам кыриб чиқади.
Одатда икки хил тушунтириш фарқлаб кырсатилади. Яъни:
сыров быйича бериладиган тушунтириш. Бунда фойдаланувчи щар қандай пайтда эксперт тизимидан ыз хатти-щаракатларини изощлашни талаб этиши мумкин;
муаммоларни щал этишдан олган тушунтириш. Фойдаланувчи ечимни олгандан сынг, у қандай олингани ты\рисида изощ талаб қилиши мумкин. Тизим эса масалани ечишдаги щар бир қадамини тушунтириб бериши керак.
Ты\ри, эксперт тизими билан ишлаш технологияси оддий эмас. Мазкур тизимларнинг фойдаланиш интерфейси дыстона муносабатда былади. Яъни у сиз билан «сущбатлашиш» чо\ида қийинчиликлар ту\дирмайди.
Билимлар базалари. Улар муаммоли сощаларни, шунингдек, фактлар орали\идаги мантиқий бо\лиқни баён этади. Базада марказий ыринни қоидалар эгаллаган. +оида муайян бир шароитда нима қилиш кераклигини белгилайди ва у икки қисмдан иборат былади:
Биринчиси, бажарилиши мумкин былган ёки былмаган шарт-шароит. Иккинчиси, агар шароит бажариладиган былса, амалга оширилиш керак былган хатти-щаракат.
Эксперт тизимида фойдаланиладиган барча қоидалар тизимини ташкил этади. Бу тизим оддий тизимга қиёслаганда щам бир неча минглаб қоидаларни ыз ичига олади.
Барча билим турлари, предмет сощаси хусусияти ва лойищанинг (билим быйича мутахассиснинг) малакасига бо\лиқ щолда у ёки бу даражада ыхшашлик билан бир ёки бир неча семантик моделлар ёрдамида ифодаланиши мумкин.
Интерпретатор. Бу эксперт тизимининг бир қисми былиб, базадаги билимларни маълум бир тартибда қайта ишлайди. Интерпретаторнинг иш технологияси қоидалар мажмуининг кетма-кетлигини кыриб чиқишга олиб боради. Агар қоидадаги шартларга риоя этилса, маълум хатти-щаракатлар бажарилса фойдаланувчига щам унинг муаммоларини ечиш вариантлари тақдим этилади.
Бундан ташқари кыпгина эксперт тизимларида қуйидаги қышимча блоклар киритилади: маълумотлар базалари, щисоб-китоб блоки, маълумотларни киритиш ва тузатиш блоки.
Щисоб-китоб блоки бошқарув қарорларини қабул қилиш билан бо\лиқ щолатларда зарур былади. Айни пайтда режа, жисмоний, щисоб-китоб, щисобот ва бошқа доимий щамда тезкор кырсаткичларни ыз ичига олган маълумотлар базалари мущим рол ыйнайди. Маълумотларни киритиш ва тузатиш блокидан маълумотлар базасидаги жорий ызгаришларни тезкор ва ыз вақтида акс эттириш учун фойдаланилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |