Экономика мира

№

Asosiy  jihatlar

Natural xo’jalik

Tovar xo’jaligi

1.

Moddiy ne‘matlarni ishlab

chiqarish maqsadi.

SHaxsiy

ehtiyojlarni

qondirishda foydalanish

Boshqa

tovarlarga ayirboshlash,

bozorda oldi-sotdi qilish

2.

Ishlab

chiqariladigan

mahsulot

tarkibining

aniqlanishi

Ehtiyojlar

va

imkoniyatlardan

kelib

chiqqan holda

oldindan

aniqlanadi.

Bozordagi

muayyan talab

va

ishlab chiqarishning xususiy

manfaati asosida aniqlanadi.

3.

Iste‘molchini

o’ziga

jalb

etish uchun kurash

Bunday kurash mavjud emas

Bunday kurash mavjud va tovar

xo’jaligining

rivojlanishi

bilan kuchayib beradi.

4.

Ishlab

chiqarilgan

mahsulotning

iste‘mol

qilinishini darajasi

Barcha ishlab

chiqarilgan

mahsulotlar

to’laligicha

iste‘mol qilinadi.

Ishlab chiqarilgan

mahsulotlar

ayrim turlari va qismlarining

sotilmay

qolishi,

ya‘ni

iste‘mol qilinmasligi.

5.

Ishlab chiqarish jarayonida

ishchi kuchining ishtirok

etish tamomillari

Ishlab

jarayonida

faqat

o’zining

va

oila

a‘zolarining

ishchi

kuchidan foydalaniladi.

Ishlab

chiqarish

jarayonida

yollanma ishchi kuchidan ham

foydalanish mumkin.

6/7/2021

4

---

Tovar va uning  xususiyatlari

• Tovarga berilgan  ta‘rifga  asoslanib aytish 

mumkinki,  tovar iqtisodiy kategoriya bo’lib, 

inson  mehnatining mahsuloti, biron-bir 

naflik va  qiymatga ega bo’lgan va  sotish-

sotib olishga  mo’ljallangan mahsulotlar 

majmuasidir.

•

Tovar ikki xususiyatga ega: birinchidan, 

tovar insonning biron-bir ehtiyojini  

qondiradi; ikkinchidan, tovar boshqa  

mahsulotga  ayirboshlana oladigan 

buyumdir.  Boshqacha aytganda tovar  

iste‘mol va  almashuv qiymatlariga egadir. 

Tovarning  iste‘mol qiymati kishiga  

foydaliligi va nafligidir.  U shaxsiy iste‘mol 

buyumi yoki  ishlab  chiqarish  vositalari  

sifatida  insonlarning biron-bir ehtiyojini  

qondiradi.

6/7/2021

5

---

6/7/2021

6

• Tovarning almashuv qiymati – bu  biror  

turdagi naflikning  boshqa  turdagi  naflikka 

ayirbosh qilinadigan miqdoriy  nisbatdir. 

Tovarda mujassamlashagan ijtimoiy  mehnat 

uning  qiymatini  tashkil  qiladi. Bu  qiymat 

tovarlar ayirboshlaganda ko’rinadi, shuning  

uchun ham  almashuv qiymati-qiymat shakli