Ekonometrika savollari

Эконометрик усуллар - иқтисодий ўсиш назарияси, ишлаб чиқариш функцияси назарияси, талаб ва таклиф назарияси.

4. 
   Вақтли қаторлар(Мультипликатив ва аддитив моделлар).
   

“Вақтли қатор” бир мунча умумий тушунча бўлиб, бундай қатор қандайдир кўрсаткични ҳам динамик, ҳам стационар ташкил этувчилар даражалари кетма-кетлигини ўз ичига олади. Аммо, адабиётларда кўпинча “динамик қатор” ёки “қатор динамикаси” термини қўлланилади. Динамик қатор - кетма-кет (хронологик тартибда) жойлашган статистик кўрсаткичлар қатори, уларнинг ўзгариши ўрганилаётган ҳодисани маълум бир ривожланиш тенденцияга эгалигини кўрсатади. Динамик қатор лаг (вақт лаги) ташкил этувчисини ўз ичига олади.
Вақтли қатор - вақт бўйича кетма-кет тартибда жойлашган сонли кўрсаткичлар қатори бўлиб, улар ҳодиса ёки жараённинг ҳолати даражаси ва ўзгаришини характерлайди.
Агар, вақтнинг t₁, …, t_N кетма-кет моментларида бирор объект бўйича Х кўрсаткичнинг ягона қийматлари қайд этилса, у ҳолда кузатув натижасида олинган кетма-кетлик бир ўлчовли вақтли қатор дейилади.
Агар битта кўрсаткич ўрнига Х₁, Х₂, ... Х_N бир нечта кўрсаткичларнинг қийматлари аниқланган бўлса, олинган кетма-кетлик кўп ўлчовли вақтли қатор дейилади.

Агар вақтли қаторни ташкил этувчи компонентларини йиғинди шаклида ифодаласак, у аддитив, кўпайтма шаклида ифодаласак, мультипликатив дейилади.

5. 
   Эконометрик модель тушунчаси, турлари ва ундаги ўзгарувчилар (эконометрик модель, эндоген ва экзоген ўзгарувчилар, чизиқли ва чизиқсиз эконометрик моделлар).
   

Эконометрик модель – бу эҳтимоллик - стохастик модель. Бу модель ёрдамида иқтисодий кўрсаткичларнинг ўзгариш қонуниятларини математик кўринишда тенгламалар, тенгсизликлар ва тенгламалар тизими кўринишда ифодалаш мумкин. Умумий кўринишида эконометрик модель қуйидагича ёзилади:
Эконометрик моделда Y – асосий эндоген кўрсаткич, моделда ўзгариш
Қонуниятларини кўрсат-кичлар ёрдамида ўрганиш мумкин.
– таъсир этувчи, экзоген кўрсаткичлар.
Чизиқсиз моделлар парабола, гипербола, даражали функция, кўрсаткичли функция, тригонометрик функция ва бошқалар кўринишида бўлиши мумкин.

6.