Ekonometrika fanining maqsadi nimalardan iborat?


Ekonometrikaning qo‘llanish sohalarini tushuntirib bering?



Download 137,17 Kb.
bet3/11
Sana21.07.2021
Hajmi137,17 Kb.
#125206
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
ekonometrika 1-Seminar

3.Ekonometrikaning qo‘llanish sohalarini tushuntirib bering?

Ekonometrika-fanda juda tez rivojlanuvchi soha bo’lib, uning maqsadi iqtisodiy 

munosabatlarga miqdoriy o’lchamlarni  berishdan  iborat.  “Ekonometrika” 

iborasi(so’zi)  1910  yilda  (Avstro-Vengrya)  buxgalter  P.Tsemp  tomonidan  kiritilgan 

(u  “ekonometriya”  degan).  Tsemp,  “Agar  buxgalteriya  hisobi  ma’lumotlariga 

algebriya  va  geometriya  usullarini  qo’llansa,  u  holda    xo’jalik  faoliyati    natijalari 

to’g’risida  yanada    chuqurroq  tasavvurga  ega  bo’lish  mumkin”  deb  ta’kidlagan. 

Ushbu  ibora  ko’p  vaqt  davomida  ishlatilmagan  bo’lsada,  “ekonometrika”  iborasi 

iqtisod ilmida yangi yo’nalishni yuzaga kelishida juda qulay keldi.  

Iqtisod  fanida  yangi  yo’nalish  -  “ekonometrika”  1930  yilda  paydo  bo’ldi. 

“Ekonometrika”  (grekcha  “metron”)  so’zi  ikkita  “ekonomika”  va  “metrika” 

so’zlarining  birlashmasidan  tashkil  topgan.  Shunday  qilib,  iboraning  o’zida 

ekonometrikani  fan  sifatida  uning  xususiyati  va  mazmuni  ifodalanadi.  Uning 

mazmuni:  iqtisodiyot  nazariyasi  tomonidan  ochilgan  va  asoslangan  aloqa  va 

munosabatlarni  miqdoriy  ifodalashdan  iborat.  Demak  ekonometrika  iqtisodiy 

hodisalarni o’lchash va tahlil qilish haqidagi fandir. 

Ekonometrikaning  yuzaga  kelishi  iqtisodiyotni  o’rganishda  bir  nechta  fanlarni 

birlashtirgan yondashuv natijasi bilan bog’liq. Bu fan iqisodiyot nazariyasi, statistika 

va  matematik  usullarni  birlashtirish  va  o’zaro  to’ldirish  natijasida  yuzaga  kelgan. 

Keyinchalik ekonometrikani rivojlantirish uchun ushbu usullarga hisoblash texnikasi 

tadbiq etilgan. 1933 yilda R.Fisher tomonidan “Ekonometrika” jurnaliga asos solindi. Jurnalda u  ekonometrikaga  quyidagicha  ta’rif  bergan:  “Ekonometrika-bu  o’sha  iqtisodiy statistika emas. Ko’p qismi miqdoriy xususiyatga ega bo’lgan iqtisodiy nazariyaning ham  o’zi  emas.  Ekonometrika  matematikani  iqtisodga  qo’llash  ham  emas.  Tajriba  shuni  ko’rsatadiki  har  uchchala  statistika,  iqtisodiyot  nazariyasi  va  matematika 

fanlarining  komponentalari  zamonaviy  iqtisodiy  xayotni  miqdoriy  tomonlarini 

anglash uchun zaruriy, lekin etarli bo’lmagan shartlaridir. Bu-uchta fanning birligidir. 

Bu birlik ekonometrikani tashkil etadi”. Shunday  qilib,  ekonometrika-Bu  iqtisodiy  jarayon  va  hodisalarni  o’zaro bog’lanishini miqdor jihatdan ifodalovchi fandir.  Ekonometrik  usullar  oliy  statistika  deb  nomlanuvchi  juft  va  ko’p  o’lchovli regressiya, juft, xususiy va ko’p o’lchovli korrelyatsiya, trendlarni ajratish va boshqa  davriy  qatorlar  komponentalari,  statistik  baholash  usullari  asosida  yuzaga  kelgan  va rivojlangan.  R.Fisher  shunday  deb  yozgan:  “Statistik  usullar  ijtimoiy  fanlarda  muhim element  hisoblanadi  va  aynan  shu  usullar  yordamida  ijtimoiy  bilimlar  fan 

darajasigacha ko’tarilishi mumkin”. 

Birinchidan  –ekonometrika  o’ziga  xos  bo’lgan  usullar  tizimi  sifatida  iqtisodiy 

o’zgaruvchilar  va  ular  orasidagi  bog’lanishlarning  xususiyatlarini  tasvirlagan  xolda 

o’zining masalalarini aniqlashtirish bilan rivojlana boshladi. Regressiya tenglamasiga 

na  faqat  birinchi  darajali  o’zgaruvchilarni  kiritildi  balki  natijaga  maksimal  yoki 

minimal  (ozmi-ko’pmi)  darajada  ta’sir  etuvchi  qiymatlarni  akslantiruvchi  iqtisodiy 

o’zgaruvchilarning  optimal  xususiyatlarini  ifodalash  maqsadida,  ikkinchi  darajali 

o’zgaruvchilarni  ham  kiritila  boshlandi.  Masalan:  Ekinlarni  o’g’itlantirishning 

hosildorlikka  ta’sirini    ko’radigan  bo’lsak,  ekinlarni  ma’lum  bir  darajada 

o’g’itlantirish  uning  xosildorligini  oshiradi;  lekin  o’g’itlantirish  me’yor  darajasidan 

ortishi  hosildorlikni  ortishiga  olib  kemaydi  balki,  hosildorlikni  pasayishiga  olib 

kelishi mumkin.




Download 137,17 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish