Ekonometrika fanining maqsadi nimalardan iborat?

2.Ekonometrik modellashtirishning zarurligi?

iq iqtisodiy ma’noga ega. Iqtisodiyotning birinchi modellari yaratilishining qisqacha tarixiga to‘xtalamiz. Eslatib o‘tamizki, iqtisodiyot modellarini qurish, o‘rganish va tatbiq etish iqtisodiyotni (iqtisodiy jarayonlarni) modellashtirish deyiladi. Iqtisodiy jarayonlami modellashtirish o‘zining azaliy tarixiga ega. Fransuz olimi doktor Fransua Keneni bu sohaning pioneri desa boiadi. Fransua Kene (1694-1774) o‘zining “Iqtisodiy jadval” (1758), “Arifmetik formula” (1766) nomli asarlari bilan nom qozondi. Shu asarlarda u milliy iqtisodiyotni miqdoriy jihatdan tavsiflab berishga harakat qildi. Iqtisodiy jarayonlarni modellashtirish sohasida Adam Smitning katta hissasini aytib o‘tish lozim. U 1776-yilda Londonda “Xalqlar boyligi, tabiati va sabablari haqida tadqiqot” nomli mashhur kitobni chop etdi. A.Kurno 1838-yilda Parijda “Boyliklar nazariyasi matematik prinsiplarining tadqiqoti” nomli nodir asami nashr qildi. Bu sohadayana V.Geyl, Jon Fon Neyman, L.Valraslarning qo‘shgan ulkan hissalarini ham eslatib o‘tish lozim. L.Valras o‘zining “Elements d’Economic Politique Pure” (Lausanne, 1874) nomli asarida quyidagi mashhur so‘zlami yozgan: “Sof iqtisodiyot nazariyasi butunlay fizikamatematika fanlarini eslatuvchi fandir”. Tabiiy ravishda mutaxassislarni ko‘proq iqtisodiyotning shunday matematik modellari qiziqtiradiki, bu modellar yordamida iqtisodiyotning o'sishini uning butun trayektoriyasi yoki alohida o‘zgaruvchilari bo‘yicha kuzatib borish mumkin bo‘ladi. Tegishli modellar “Iqtisodiy o‘sishning matematik modellari” degan nom bilan ataladi. Bunday modellar dastlab XX asming o‘rta!arida paydo bo‘ldi (Ramsey, Solou, Shell va boshqalar modellari). Birinchi boiib Solouning iqtisodiy o‘sish modelida iqtisodiyotning kechishini tavsiflash uchun “ishlab chiqarish funksiyasi” jalb etildi. Bu funksiya oxirgi ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi Y bilan mehnat L va asosiy fondlar hajmini bogiaydigan munosabatdir. Ma’lumki, ICHF tushunchasi amerikalik olimlar K.Kobb (matematik) va P.Duglas (iqtisodchi) nomlari bilan bog‘langan. Birinchi ICHF 1928-yiIda xuddi shu olimlar tomonidan kashf etilgan. Iqtisodiy dinamika modcllarida mablag'ni optimal sarflash (optimal kapital qo‘yish) masalalarini o'rganish R.Solou (1956) ishlaridan boshlangan. Solou milliy daromad Y ni (ishlab chiqarilgan mahsulotni) kapital qo‘yishga (investitsiya) va istc’molga optimal ajratish masalasi bilan shug‘ullangan, ya’ni y = / + C = sK + (l-jr)K tenglikdas ni topish masalasini qo‘ygan, unda I -kapital hajmi, isto'mol hajmi. Optimallik jon boshiga iste’molni ( s = const) yoki islc’molning integral fondini (s = s(t), t e [0; Г]) maksimum qilish ma’nosida tushuniladi.