Ekonometrika” fanidan mustaqil ish bajardi: hba-81 guruh talabasi Asqarova O’g’iloy Toshkent-2022

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI

Buxgalteriya hisobi va audit fakulteti
“Ekonometrika” fanidan

MUSTAQIL ISH



Bajardi: HBA-81 guruh talabasi
Asqarova O’g’iloy

Toshkent-2022

“Safia” OK ning so’nggi 1 oy mobaynida sotgan 9 xil to’rt mahsulotlari ikkita ko’rsatkich bo’yicha sotilgan mahsulot hajmi(y, dona) va bir dona mahsulotning narxi (x, ming.so’m) qiymatlari asosida o’rganib chiqamiz.

Dastlab MS EXCEL dasturida o’zimizga kerakli bo’lgan oyna ochib olamiz.
Dastur oynasiga x va y qiymatlarini kiritib olamiz. Kirirtilgan ma’lumotlar asosida jami va o’rtacha qiymatlarni aniqlaymiz.
Quyidagi jadvaldan bir oy davomida jami 1598 ta to’rt mahsuloti, o’rtacha bitta mahsulotdan 177 ta sotilganini ko’rishimiz mukin. Bitta mahsulotning o’rtacha narxi esa 168333 so’mni tashkil qilgan. x va y ni ko’paytirish orqali biz 1 oy davomida 1 turdagi mahsulot umimiy hisobda qancha ming so’mga sotilganini bilib olamiz, ularning ham jami va o’rtacha qiymatini hisoblaymiz. Korxona 1 oy davomida 261 585 000 so’mlik mahsulot sotilgan. x va y larni darajaga oshirib olamiz. Bu qiymatlar a₁ va a₀ ni topishda ishlatiladi.
y va x ni darajaga oshirib olib ularning ham jami va o’rtacha qiymatlarini topamiz. y va x ni darajaga oshirib olgandam so’ng a₁ =(x͞y-ȳ*x͞)/( ͞ x² –(x͞)²) a₀ =ȳ-a₁ *x͞ formulalar orqali hisoblab olamiz. ŷ_x=a₀ +a₁*x_n formula yordamida hisoblab chiqamiz. ŷni topgandan so’ng uning har bir mos qiymatini mos y lardan ayiramiz. y-ŷ ning chiqgan qiymatlarni kvadratga oshiramiz.
Modelning sifatli ekanligini aniqlash uchun approksimatsiya xatosi (A_i ) ni topib olamiz. Agar approksimatsiya xatosi 10% dan kam bo’lsa model sifatli bo’ladi, aks holda 10% dan katta bo’lsa model sifatsiz hisoblanadi. Har bir A_in= % orqali topib olamiz.

A_i= formula yordamida topib olamiz. Bizdan A_i =4.915882% chiqdi.
Xulosa, biz yuqoridagi modelni tuzish orqali “Safia” OK ning 1oy davomida qancha so’mlik mahsulot sotganini bilib oldik. Approksimatsiya xatoligiga qaraydigan bo’lsak, 6 chi mahsulotniki 11.60808% ni tashkil etgan. Bundan xulosa qilish mumkinki, korxona shu turdagi mahsulot modelida sifatsiz natijaga erishgan. Approksimatsiya xatosining eng kichik qiymati 0.423323 %ni 9 chi turdagi mahsulotda ko’rish mumkin. Umumiy xulosa qilib aytadigan bo’lsak, approksimatsiya xatosi 4.915882% ni tashkil qilgan. Bu esa model sifatli degan xulosaga olib keladi.