Ekonometrik modellashtirish asoslari

EKONOMETRIK MODELLASHTIRISH ASOSLARI

Reja:

• 1. Iqtisodiyotda modellashtirish asoslari.
• 2. Iqtisodiyotda modellarning tasnifi
• 3. Iqtisodiyotda modellashtirish bosqichlari

Iqtisodiyotda modellashtirish asoslari.

• Model - bu shunday moddiy yoki xayolan tasavvur ыilinadigan ob’ektki, qaysiki tadqiqot jarayonida haqiqiy ob’ektning o’rnini shunday bosadiki, uni bevosita o’rganish haqiqiy ob’ekt haqida yangi bilimlar beradi. Modellarni qurishda tadqiq qilinayotgan hodisani belgilovchi muhim omillar aniqlanadi va qo’yilgan masalani yechish uchun muhim bo’lmagan qismlar chiqarib tashlanadi.

Iqtisodiyotda modellashtirish asoslari.

• Iqtisodiyotda matematik model — bu iqtisodiy ob'ektlar yoki jarayonlarni tahlil qilish yoki boshqarish maqsadida ularning matematik tasvirlanishi, ya'ni iqtisodiy masalaning matematik yozuvi, Iqtisodiy ob'ektning matematik modeli — bu uning funksiyalar, tenglamalar, tengsizliklar, mantiqiy munosabatlar, grafiklar majmuasi ko'rinishidagi aks ettirilishidir. Bunday aks ettirish o'rganilayotgan ob'ekt elementlarining munosabatlari to’plamini model elementlarining shunga o'xshash munosabatlariga birlashtiradi.

Iqtisodiyotda modellashtirish asoslari.

• Iqtisodiy-matematik modelllarni amaliyotda qo'llash usullari iqtisodiy matematik usullar deb ataladi

Iqtisodiyotda modellarnmg tasnifi

• Moddiy modellar asosan o'rganilayotgan ob'ekt va jarayonni geometrik, fizik, dinamik yoki funksional tavsiflarini ifodalaydi. Masalan, ob'ektning kichiklashtirilgan rnaketi (masalan, litsey, kollej, universitet) va turli xi! fizik, ximik va boshqa xildagi maketlar bmiga rnisol bo'la oladi.

Iqtisodiyotda modellarnmg tasnifi

• Abstrakt (ideal) modellar inson tafakkurining mabsuli bo'lib, ular tushunchalar, gipotezalar va turli xil qarashlar tizimidan iborat. Iqtisodiy tadqiqotlarda, boshqarish sohalarida, asosan, abstrakt modeliashtirishdan foydalaniladi.

Iqtisodiyotda modellarnmg tasnifi

• Abstrakt (ideal) modellar inson tafakkurining mabsuli bo'lib, ular tushunchalar, gipotezalar va turli xil qarashlar tizimidan iborat. Iqtisodiy tadqiqotlarda, boshqarish sohalarida, asosan, abstrakt modeliashtirishdan foydalaniladi.
• Matematik modellashtirish turli xil tabiatli, ammo bir xil matematik bog'lanishlarni ifodalaydigan voqea va jarayonlarga asoslangan tadqiqot usulidir.

Iqtisodiyotda modellarnmg tasnifi

• Deterrninirlangan modellar model o'zgaruvchilari orasidagi qat'iy funksional bog'lanishlar borligini nazarda tutadi. Stoxastik modellar tadqiq qilinayotgan ko'rsatkichlarga tasodifly ta'sirlarning borligini e'tiborga oladi hamda ularni tasvirlash uchun ehtimollar nazariyasi va matematik statistikaning vositalaridan foydalanadi.
• Statik modellarda barcha bogianishlar vaqtning tayinli payti yoki davriga tegishlidir. Dinamik modellar iqtisodiy jarayonlarning vaqt bo'yicha o'zgarishini tavsiflaydi. Qaralayotgan vaqt davrining uzunligiga qarab bashoratlash va rejalashtirishning qisqa muddatli (bir yilgacha), o'rta muddatli (5 yilgacha), uzoq muddatli (10-15 va undan ko'proq yilgacha) modellari farqlanadi. Iqtisodiy-matematik modellarda vaqtning o'zi yoki uzluksiz, yoki diskret ravishda o'zgarishi mumkin.
• Iqtisodiyot modellari fazoviy omillar va shartlarni o'z ichiga olishiga qarab fazoviy va nuqtaviy modellar farqlanadi.

Iqtisodiyotda modellashtirish bosqichiari.

• Iqtisodiy muammoning qo'yilishi va uni sifat jihatdan tahlil qilish.
• Matematik modelni qurish.
• Modelni matematik tahlil qilish.
• Sonli yechish.
• Sonli natijalar tahlili va ularning tatbiqi.