Эконометрик моделларнинг ахборот таъминоти

ЭКОНОМЕТРИК МОДЕЛЛАРНИНГ АХБОРОТ ТАЪМИНОТИ

ЭКОНОМЕТРИК МОДЕЛЛАРНИНГ АХБОРОТ ТАЪМИНОТИ

РЕЖА:

1. Иқтисодий маълумотларнинг статистик табиати.

2. Боғлиқ ва боғлиқ бўлмаган ўзгарувчиларни танлаш.

3. Эконометрик моделларни тузишда қатнашадиган иқтисодий маълумотларга қўйиладиган талаблар.

1. Иқтисодий маълумотларнинг статистик табиати

Иқтисодий жараёнларни вақт давомида ўзгаришини ўрганиш муҳим аҳамиятга ега. Чунки барча иқтисодий жараёнлар ва ҳодисалар вақт давомида ўзгарувчан бўлади. Иқтисодиётда барча иқтисодий жараёнларни иқтисодий-статистик моделлар орқали ўрганиш натижасида у ёки бу иқтисодий кўрсаткичнинг ҳозирги ҳолати ва келажакдаги ўзгаришини илмий асосда таҳлил қилиш ва башоратлаш мумкин бўлади.

Иқтисодий-статистик моделлаштириш иқтисодий кўрсаткичлар ва ишлаб чиқариш омиллари ўртасидаги алоқалар ўз моҳиятига кўра стохастик бўлган асосга таянади. Иқтисодий субъектлар фаолиятини статистик моделлаштириш замон ва маконда уларнинг ривожланиш жараёнини ўрганишда асосий ўрин ‘эгаллайди. Бу моделлар ишлаб чиқариш тенденциялари ва қонуниятларини аниқлаш учун мослашгандир.

Ҳатто энг такомиллашган статистик модел ҳам иқтисодий ҳодиса ва жараёнларнинг бутун алоқадорлигини қамраб олишга қодир эмас. Шунга кўра, иқтисодий таҳлил ва иқтисодий-статистик моделлаштиришни қўллашда ҳар доим ноаниқлик элементлари мавжуд бўлади.

Статистик қаторларнинг турлари

Иқтисодиётда юзага келадиган қонуниятлар иқтисодий кўрсаткичларнинг ўзаро боғлиқлиги ҳамда уларнинг ривожланишини ифодаловчи математик моделлар кўринишида ифодаланади. Бундай боғликлик ва моделлар фақатгина ички боғлиқлик ва тасодифий омилларни ҳисобга олувчи реал статистик маълумотларни қайта ишлаш йўли билан олинади.

Статистик маълумотлар статистик тўплам кўринишида ифодаланади. Статистик тўплам - бу, турли шакллардаги статистик қаторлардир. Бундай тартибланган статистик тўплам статистик қаторлар деб аталади, чунки улар сонлар қатори (кетма - кетлиги) билан таърифланади. Статистик қаторлар турли шаклларда ва йўллар билан тузилади. Уларни қуйидаги турларга бўлиш мумкин: бири-тақсимот қаторлари, иккинчиси-динамика қаторлари.