Ekonometrik modellarni ikki turdagi ma’lumotlar asosida qurish mumkin

Trendlarni tuzish uchun ko’proq quyidagi funktsiyalar qo’llaniladi:

• Vaqt bo’yicha bog’lanishlar turli shakllarda bo’lishi mumkin, ularni aniq bir shaklga keltirish uchun turli ko’rinishdagi funktsiyalardan foydalaniladi.
• chiziqli trend
• giperbola
• eksponentsial trend
• ko’rsatkichli funktsiya shaklidagi trend
• ikki va undan yuqori tartibli parabola

Tendentsiya turlarini aniqlashning bir qancha usullari mavjud. Eng kop tarqalgan usullar qatoriga o’rganilayotgan jarayoni sifat jihatdan tahlil qilish, qator darajalarini vaqtga bog’liqligi grafigini qurish va uni tahlil qilish, dinamikaning ayrim asosiy ko’rsatkichlarini hisoblash usullarini kiritish mumkin. Tendentsiya turlarini aniqlashda qator darajalarining avtokorrelyatsiya koeffitsientlarini qo’llash mumkin.

• Tendentsiya turlarini aniqlashning bir qancha usullari mavjud. Eng kop tarqalgan usullar qatoriga o’rganilayotgan jarayoni sifat jihatdan tahlil qilish, qator darajalarini vaqtga bog’liqligi grafigini qurish va uni tahlil qilish, dinamikaning ayrim asosiy ko’rsatkichlarini hisoblash usullarini kiritish mumkin. Tendentsiya turlarini aniqlashda qator darajalarining avtokorrelyatsiya koeffitsientlarini qo’llash mumkin.

Mavsumiy yoki tsiklik tebranishga ega bo’lgan vaqtli qatorlar strukturasini tahlil qilishga bir qancha yondashuvlar mavjud.

• Mavsumiy yoki tsiklik tebranishga ega bo’lgan vaqtli qatorlar strukturasini tahlil qilishga bir qancha yondashuvlar mavjud.
• Eng sodda yondashuv – bu mavsumiy komponentalar qiymatini sirg’anchiq o’rtacha usuli bilan hisoblash va vaqtli qatorning additiv yoki multiplikativ modelini tuzishdan iborat.
• Additiv modeli quyidagi ko’rinishga ega:
• Y=T+S+E
• Bu modelda davriy qatorlarning har bir darajasi trend(T), mavsumiy(S), va tasodifiy(E) komponentalar yig’indisidan tashkil topgan.
• T=T×S×E
• T=T×S×E