Ekologiyaning bosh tadqiqot ob’ekti bu dir

1. 
   Ekologiyaning bosh tadqiqot ob’ekti bu ........... - dir.
   

ekotizim;
muhit;
biosfera;
tabiiy ressurslar;

2. 
   Biogeotsenozlar tuzilishi va xossalarini, ularning o'zaro munosabatini ekologiyaning qaysi bo'limi o'rganadi?
   

Populyatsiyalar ekologiyasi.
Autekologiya.
Sinekologiya.
Tarixiy ekologiya.

3. 
   Biotsenozlar xajm jixatdan farq qiladi. Kichik biogeotsenozga misol keltiring?
   

O'rmondagi to'nka.
Akvarium.
O'rmon.
Cho'l.

4. 
   Populyatsiyalar zichligi, odatda, rivojlanishning dastlabki bosqichlarida tez o'sib boradi, keyin biroz kamayadi va deyarli to'xtaydi. Ushbu jarayonning sababini tanlang:
   

Ushbu sharoitda atrof-muhit zaxira manbaining oxirgi chegarasiga erishiladi.
Bu turning biologik xususiyatlari bilan belgilanadi.
Populyatsiyalarning ko'payish manbai tugaydi, ular endi yo'q, ular naslni qoldira olmaydi.
Populyatsiyalar zichligi oshadi.

5. 
   Birgаlikdа hаyot kеchirishgа mоslаshgаn tirik оrgаnizmlаr jоylаshgаn biоsfеrаning аlоhidа bo’lаgi qаndаy аtаlаdi?
   

Biоgеоsеnоz.
Miqrоbiоsеnоz.
Fitоsеnоz.
Zооsеnоz.

6. 
   Tоg’ jinslаri, minеrаl mоddаlаr biоsfеrаning tаrkibidаgi mоddаlаrning qаysi turigа kirаdi?
   

Kоs mоddаlаr.
Biоgеn mоddаlаr.
Biоkоs mоddаlаr.
Fitоgеn mоddаlаr.

7. 
   Tirik organizmlar tarqalgan asosiy hayot muhitlari … .
   

tuproq, suv, havo, tirik organism;
yer yuzasi, suv, oy;
tuproq, suv, koinot, yer;
tirik organizmlar, suv;

8. 
   Sayyoradagi asosiy ekstremal zonalar?
   

Tropik, quruq, baland tog'lar, Antarktida.
Tropik, qurg'oqchil, tog'li, arktikali, Sibirning kontinental zonasi.
Cho'l, baland tog'lar, arktika, Evropa zonasi, Orol.
Tropik, qurg'oqchil, muzlik, tog'li, Sibir zonasi.

9. 
   Ekotizimning yalpi asosiy mahsuloti quyidagicha nomlanadi:
   

Avtotroflar tomonidan ishlab chiqarilgan materiya va energiyaning umumiy miqdori.
Avtotroflardan geterotroflarga keladigan materiya va energiyaning umumiy miqdori.
Avtotroflar tomonidan ishlab chiqarilgan energiyaning umumiy miqdori.
Barcha javobla to’g’ri.

10. 
    Populyatsiya tushunchasiga tarif bering?
    

Guruhga birlashgan individlar yoki organizmlar.
Biror-bir avtotrof organizm atrofidagi geteratrof organizmlar guruhiga aytiladi.
Bir individ uchun foydali, ikkinchisi esa hech qanday tasiri yo'q munosabatlar yig'indisi.
Bir individ uchun foydali, ikkinchisiga esa zararli munosabatlar yig'indisi.

11. 
    Turli xil omillar, jumladan iqlim o’zgarishi va inson faoliyati natijasida kelib chiqgan quruq yerlarga, yerlarning tanazulga uchrashi bu - … .
    

cho'llanish;
eroziya;
ekologik inqiroz;
ekologik halokat;

12. 
    Biotik omillar:
    

Organizmlarning bir-biriga ta‘siri bilan bog‘liq bo‘lgan ekologik omillar. Ular tur ichidagi va turlararo omillarga bo‘linadi.
Organizmga ta‘sir ko‘rsatganda, unda xavfsiz va xavfli o‘simtalar hosil qilishga qodir bo‘lgan kimyoviy birikmalar.
Notirik tabiatga taalluqli bo‘lgan ekologik omillar.
To'g'ri javob yo'q.

13. 
    Аbiоtik fаktоrlаrgа qаysi fаktоrlаr kirаdi?
    

Bаrchа javоblаr to’g’ri.
Shаmоl, yomg’ir.
Nаmlik, yomg’ir.
Tеmpеrаturа, bоsim.

14. 
    80-800 km oralig'ida ... joylashgan bo’lib, unda geliy va vodorod ustunlik qiladi. Ba’zi molekulalar kosmik nurlanish bilan atomlar va ionlarga parchalanadi, 400 km balandlikdagi harorat 1500 °C yetadi.
    

termosfera;
stratosfera;
troposfera;
atmosfera;

15. 
    Оqоvа suvlаrni erigаn nооrgаnik mоddаlаrdаn rеаgеnt tоzаlаshgа qаndаy usullаr kirаdi?
    

Biоkimyoviy usul; аerоb vа аnаerоb guruh miqrооrgаnizmlаr ishtirоkidа.
Ekstrаksiya usuli; оqоvа suvlаrni hаydаsh vа rеktifikаsiya.
Аdsоrbsiya usuli; tеrmооksidlаsh vа kimyoviy оksidlаsh.
To'g'ri jаvоb yo'q.

16. 
    Оqоvа suvlаrni rеаgеnt tоzаlаshgа qаndаy usullаr kirаdi?
    

Nеytrаllаsh, iоnlаrni kаm eriydigаn birikmаlаrgа o’tkаzish, оksidlаsh vа qаytаrish usuli.
Ultrаfiltrаsiya vа qаytаr оsmоs usullаri, elеktrоkimyoviy usul.
Tindirish, filtrlаsh, sеntrifugаlаsh.
Аdsоrbsiya, kоаgulyasiya, iоn аlmаshinish, ekstrаksiya.

17. 
    Oqava suvlarni tozalash bu -… .
    

ifloslangan oqava suvlarni mexanik, fizik, kimyoviy va biologik va b. usullar yordamida har xil aralashmalardan tozalash.
suvdan aholi, sanoat va qishloq xo'jaligi ehtiyojlari uchun uni suv manbalardan ayirib olgan holda foydalanish.
suv harakatining sustligi yoki uning butkul harakatsizligi bilan tavsiflanuvchi quruqlikning botiq qismida joylashgan suv obekti; odatda tabiiy suv xavzalarini, ya’ni chuqurlikda tabiiy ravishda yig’ilgan suvlarni va sun’iy suv xavzalarini yer yuzidagi sun’iy va tabiiy chuqurliklarda atayin to’plangan suvlarni ajratadilar.
To'g'ri javob yo'q.

18. 
    Suv xavzalarini o'z-o'zini tozalash omillari juda ko'p va xilma-xildir, shartli ravishda ularni guruhlarga bo'lish mumkin:
    

fizik, kimyoviy va biologik.
chiqindi suvlarini, suv ta'minoti, suvdan foydalanish.
suv ta'minoti va suvdan foydalanish.
antropogen.

19. 
    Ushbu tozalash usullari mikroorganizmlar-mineralizatorlar hayotini ishlatishga asoslangan bo'lib, ular, ko'payib, qayta ishlanadi va shu bilan murakkab organik birikmalarni oddiy, zararli bo’lmagan mineral moddalariga aylantiradi.
    

Biokimyoviy tozalash usullari.
Mexanik tozalash usullari.
Kimyoviy tozalash usullari.
Jismoniy tozalash usullari.

20. 
    Kоаgulyasiya jаrаyoni qаndаy jаrаyon?
    

Mаydа dispеrs zаrrаchаlаrni аgrеgаt hоsil qilish hisоbigа yiriklаshtirib cho’kmаgа tushirish jаrаyoni.
Yirik vа mаydа dispеrs zаrrаchаlаrni suv yuzаsigа qаlqib chiqish jаrаyoni.
Yirik dispеrsli zаrrаchаlаrni оg’irlik kuchi tа’siridа cho’kmаgа tushishi.
Mаydа vа yirik dispеrsli zаrrаchаlаrni filtrlоvchi to’siqlаr оrqаli o’tkаzish jаrаyoni.

21. 
    Suvning оrgаnоlеptik ko’rsаtkichlаrigа qаysi ko’rsаtkichlаr tааlluqlidir?
    

Tа’mi, rаngi, xidi.
Elеktr o’tkаzuvchаnligi.
Erimаgаn zаrrаchаlаr miqdоri.
Оrgаnik mоddаlаr miqdоri.

22. 
    Suvdа erimаydigаn o’lchаmi 10-5 – 10-7 sm-1 bo’lgаn mаydа zаrrаchаlаr bilаn iflоslаngаn оqovа suvlаr qаysi usul bilаn tоzаlаnаdi?
    

Kоаgulyasiya, flоkulyasiya.
Аdsоrsiya, flоkulyasiya.
Biоkimyoviy usullаr bilаn.
Tindirish, filtrlаsh.

23. 
    Suvdа erigаn оrgаnik mоddаlаrdаn оqovа suvlаrni qаysi usul bilаn tоzаlаymiz?
    

Аdsоrbsiya, hаydаsh vа biоkimyoviy usullаr bilаn.
Mеxаnik usullаr bilаn.
Flоkulyasiya, kоаgulyasiya, аdsоrbsiya usullаri bilаn.
Аdsоrbsiya, flоtаsiya, filtrlаsh usullаri bilаn.

24. 
    Erigаn nооrgаnik mоddаlаri bоr bo’lgаn оqovа suvlаr qаysi usul bilаn tоzаlаnаdi?
    

Nеytrаllаsh, iоn аlmаshtirish.
Filtrlаsh.
Tindirish, sеntrifugаlаsh.
Flоkulyasiya vа kоаgulyasiya.

25. 
    Magmaning litosferaga kiritilishi (kirib borishi) va uning yer yuziga tushishi (effuziyasi) bilan bog'liq bo’lgan hodisalar majmui deyiladi:
    

Vulkanizm.
Zilzila.
Magmatizm.
Tsunami.

26. 
    Resurs aylanishi nima?
    

Ma'lum bir moddaning odam tomonidan ishlatilishining barcha bosqichlarida yuz beradigan transformatsiyalari va fazoviy harakatlari to'plami.
Transformatsiyalar va yoqilg'i-energetika resurslarining fazoviy harakati to'plami.
Ma'lum har xil moddalarning odam tomonidan ishlatilishining barcha bosqichlarida yuz beradigan transformatsiyalari va fazoviy harakatlari to'plami.
Yoqilg'i va energetika resurslarining fazoviy harakati to'plami.

27. 
    Tuproqning unumdorligi (1-bioelementlar, 2-suv, 3-issiqlik, 4-havo) kabi xususiyatining namoyon bo'lishi uchun nima kerak?
    

1, 2, 3 kerak.
Hammasi kerak.
2, 3, kerak.
3, 4 kerak.

28. 
    Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish quyidagilarni anglatadi:
    

tabiiy resurslardan ilmiy asoslangan holda foydalanish, ko'paytirish va ularni muhofaza qilishga qaratilgan faoliyat.
insoniyat ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan faoliyat.
foydali qazilmalarni qazib olish va qayta ishlash.
shaxsning sanoat va xo'jalik faoliyatini ta'minlash choralari.

29. 
    Iqtisodiy maqsad muvofiqligiga qarab, almashtirish uchun resurslar quyidagilarga bo'linadi:
    

Almashtiriladigan, almashtirib bo'lmaydigan.
Sanoat ishlab chiqarishi.
Haqiqiy, potentsial.
Xususiy.

30. 
    Tabiiy resurslarga - …..
    

Tabiiy boyliklar manbai: unga foydali qazilmalar va minerallar, tuproq, suv havzalari, hayvonot va o‘simliklar olami, sog‘lomlashtirish zonalari va boshqalar kiradi
Tuproqdan nooqilona foydalanish yoki tuproq mahsuldorligini pasayishiga olib keluvchi tabiiy rivojlanish jarayoni natijasida tuproq tarkibidagi ozuqa moddalarining kamayib ketishi.Tuproqdagi iflosliantiruvchi modda miqdorining uning STCHK qiymatiga nisbati.
To'g'ri javob yo'q.

31. 
    Kanserogen moddalar bu - … .
    

Organizmga ta‘sir ko‘rsatganda, unda xavfsiz va xavfli o‘simtalar hosil qilishga qodir bo‘lgan kimyoviy birikmalar.
Havoda mavjud bo’lgan va muayyan konsentratsiyada odamga, hayvonga, o’simliklarga yoki moddiy obektlarga zarar yetkizishi mumkin bo’lgan har qanday modda.
Ma‘lum bir biosenoz bilan band bo‘lgan, bir xil relyef, iqlim va tuproq sharoitlariga ega bo‘lgan suv yoki quruqlikning bir qismi.
To'g'ri javob yo'q.

32. 
    O’zbekiston rrespublikasining atmosfera havosini muxofaza qilish to'g'risidagi qonun qachon qabul qilingan?
    

1996 yil 27 dekabr.
1991 yil 27 dekabr.
1993 yil 16 aprel.
1992 yil 25 noyabr.

33. 
    Tabiiy antropogen obyekt - …. .
    

Insonning hujalik yoki boshqa faoliyati natijasida o‘zgartirilgan tabiiy obyekt yoki inson tomonidan yaratilgan va tabiiy obyekt xossasiga ega bo‘lgan obyekt.
Tabiiy boyliklar manbai: unga foydali qazilmalar va minerallar, tuproq, suv havzalari, hayvonot va o‘simliklar olami, sog‘lomlashtirish zonalari va boshqalar kiradi.
Tabiiy muhitning obyektiv tarzda mavjud bo‘lgan qismi, u hududiy chegarasiga ega bo‘lib, unda tirik va notirik elementlar yagona birlik sifatida o‘zaro ta‘sir ko‘rsatadi va bir-biri bilan modda va energiya almashinish bo‘yicha bog‘langan bo‘ladi.
To'g'ri javob yo'q.

34. 
    PDV- bu ____.
    

Atmosfera ifloslanishini me’yorlash uchun sanoat va transportda chiqindi chiqarish miqdorlari chegarasi.
Jamiyatning moddiy, ilmiy-ma’naviy extiyojlarini qondirish uchun ishlab chiqarishda foydalanilayotgan yoki foydalanish mumkin bo'lgan tabiiy ob’ektlar, jarayonlar.
Atmosfera havosidagi zararli moddalarning inson, tirik jonzotlarning hayoti uchun xavfsiz bo'lgan yuqori konsentratsiyasi chegarasi.
Ekologik sistema, tabiat kompleksidagi muvozanat xolatining qayta tiklasa bo'ladigan o'zgarishlar.

35. 
    PDK- bu ____.
    

Atmosfera havosidagi zararli moddalarning inson, tirik jonzotlarning hayoti uchun xavfsiz bo'lgan yuqori konsentratsiyasi chegarasi.
Ekologik sistema, tabiat kompleksidagi muvozanat xolatining qayta tiklasa bo'ladigan o'zgarishlar.
Jamiyatning moddiy, ilmiy-ma'naviy extiyojlarini qondirish uchun ishlab chiqarishda foydalanilayotgan yoki foydalanish mumkin bo'lgan tabiiy ob'ektlar, jarayonlar.
Atmosfera ifloslanishini me'yorlash uchun sanoat va transportda chiqindi chiqarish miqdorlari chegarasi.

36. 
    Bakteriologik ifloslanish -… .
    

Ekotizimga unga yot bo’lgan organizmlarning chetdan olib kelinishi va ko’payishi.
Tabiiy landshaft bo‘lib, insonnig xo‘jalik faoliyati natijasida shunchalik qayta tuzilganki, unda tabiiy komponentlarning aloqasi o‘zgarib ketgan.
Ifloslanish manbayidan juda uzoq masofada, sayyoraning deyarli barcha nuqtalarida ayon bo'luvchi atrof tabiiy muhitning ifloslanishi.
To'g'ri javob yo'q.

37. 
    Xаr yili dunyo miqyosidа 16 sеntyabr kuni qаysi ekоlоgik kun sifаtidа nishоnlаnаdi?
    

Оzоn qаvаtini muhоfаzа qilish kuni.
Аtrоf muhitni muhоfаzа qilish kuni.
Ekоlоgik оfаtlаr kuni.
YUNЕSKО tаshkil tоpgаn kun.

38. 
    Inson tanasida kislorodning necha foizi bor?
    

65%.
59%.
78%.
24%.

39. 
    Gidrosferada o’z-o'zini tozalashining sababi nima?
    

Moddalar aylanishi bilan.
Antropogen xarakatla bilan.
Suvdan oqilona foydalanish bilan.
Atmosfera inversiyalari bilan.

40. 
    Bu suv resurslari va suv sifati, shuningdek suvdan foydalanuvchilar va suv iste'molchilari, ular suv istemol qiladigan suv miqdori to’g’risidagi muntazam ma'lumot to'plamidir.
    

Suv kadastri.
Suv fondi.
Suv havzalarini monitoring qilish.
Suv sifatini kuzatish.

41. 
    Tuproq degradasiyasi bu - … .
    

gumus qatlamining kamayishi va hosildorligining pasayishi bilan birga boradigan tuproq sifatining asta-sekin yomonlashuvi;
tabiiy muhitning obyektiv tarzda mavjud bo‘lgan qismi, u hududiy chegarasiga ega bo‘lib, unda tirik va notirik elementlar yagona birlik sifatida o‘zaro ta‘sir ko‘rsatadi va bir-biri bilan modda va energiya almashinish bo‘yicha bog‘langan bo‘ladi;
tabiiy omillar ta‘siri ostida shakllangan va inson faoliyatida o‘zgartirilmagan landshaft;
To'g'ri javob yo'q.

42. 
    Atrof-muhit ifloslanishining oldini olish uchun korxonalarni qurishdan oldin, loyiha bosqichida va korxonalarda yangi qurilmalar ishga tushirilganda .... o'tkaziladi.
    

ekologik ekspertizadan;
sanitariya-epidemiologiya nazoratidan;
ekologik monitoringdan;
sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi xizmatidan;

43. 
    Qayta tiklanadigan energiya manbalarini tanlang:
    

Shamol, quyosh radiasiyasi, energiya va biomassani ishlab chiqarish.
Daryolarning oqimi, bo’g’ozlar, suv oqimi, neft, gaz.
Yer ichki qismining issiqlik energiyasi, gaz, yetkazib beradigan suv energiyasi.
Shamol, quyosh energiyasi, tosh ko'mir.

44. 
    Avtotransportda ekologik nazorat hizmatini kim amalga oshiradi?
    

Ichki Ishlar Vazirligi.
Sanitariya-epidemiologiya nazorati davlat inspeksiyasi.
O'zbekiston Respublikasi Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi xizmati.Barcha javoblar to'g'ri.

45. 
    Evolyusiya … .
    

tirik tabiat taraqqiyotining irsiyat, o‘zgaruvchanlik va tabiiy tanlanishi asoslangan qaytmas jarayoni.
yerning sun‘iy yo‘ldoshlari yordamida fazodan muhit holatini kuzatish. katta hududdagi ma‘lumotlarni olishga imkon beradi.
faqat yashil o‘simliklar uchun hos bo‘lgan murakkab jarayon, uning natijasida karbonat angidrid va suvdan quyosh nuri ishtirokida organik modda hosil bo‘ladi va erkin kislorod ajralib chiqadi.
To'g'ri javob yo'q.

46. 
    Mavjud texnologiyalar va ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar bilan amalga oshiriladigan odamlar uchun zarur bo’lgan moddiy va ma'naviy ne’matlarni olishning har qanday manbalari va shartlari bu - … .
    

resurslar;
energiya manbai;
energiya iste'molining manbalari;
qayta tiklanadigan energiya manbalari;

47. 
    Muayyan iqtisodiy jihatdan qulay sharoitlarda keyinchalik to'g'ridan-to'g'ri ishlatiladigan yoki boshqa energiya turlariga aylanadigan katta miqdordagi issiqlik energiyasini chiqaradigan modda - … .
    

yoqilg'i;
qayta tiklanadigan energiya manbai;
qayta tiklanmaydigan energiya manbai;
fotoal’bom energiya manbai;

48. 
    Аtmоsfеrа hаvоsigа tushаyotgаn zаhаrli mоddаlаr miqdоrini kаmаytirishgа qаrаtilgаn tаshkiliy chоrа-tаdbirlаrgа nimаlаr kirаdi?
    

Bаrchа jаvоblаr to’g’ri.
Yoqilg’ilаrni gаz vа elеktr turlаri bilаn аlmаshtirish kеrаk, tоzаlаgich mоslаmаlаrini o’rnаtish kеrаk.
Kоrxоnаlаrni shаhаrdаn tаshqаrigа jоylаshtirish kеrаk, kоrxоnаlаr аtrоfidа sаnitаr himоya zоnаsi bаrpо qilinishi kеrаk.
Kоrxоnаlаrni tеpаlik vа shаmоl yaxshi yurаdigаn еrlаrgа jоylаshtirish kеrаk, trubаlаrning bаlаndligi 250 – 300 m bo’lishi kеrаk.

49. 
    Ushbu hududlar faqat milliy ahamiyatga ega bo’lgan tabiatni ekologik tadqiqot muassasalari bo’lib, ularning vazifalariga tadqiqotlar o'tkazish, atrof-muhit monitoring va boshqalarni kiritish kiradi.
    

Qo’riqxonalar.
Zaxiralar.
Tabiiy yodgorliklar.
Alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlar.

50. 
    Mavjud xilma-xillikni saqlash va oqilona foydalanishni ta'minlash bo’yicha chora-tadbirlar tizimi:
    

yer qa'rini muhofaza qilish.
tabiatni muhofaza qilish.
atrof-muhitni muhofaza qilish.
biologik xilma-xillikni saqlash.