Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua

 
Farmatsevtik maqsadda qo‘llaniladigan suvga qo‘yiladigan gigiyenik talablar 
Suvning tayyorlanishi. Sanoatning elektron, kimyoviy, farmatsevtika va boshqa sohalarida
ko‘pgina texnologik jarayonlarda yuqori darajada toza hisoblangan suvdan foydalaniladi. Suvning 
o‘ta toza bo‘lishi va uni olishning maxsus texnologiyasi dori vositalarini ishlab chiqarishda 
(in’eksiya uchun suv va tozalangan suv) zarurdir. Tozalangan suvdan turli maqsadlarda 
foydalanilsada, ammo uni olishning usullari bir xil tartibga asoslanadi. Bunda farmatsevtik 
maqsadlarda ishlatiladigan toza suvni olish tartibi namuna qilib belgilangan.
Farmatsevtik maqsadlarda ishlatiladigan suv. Farmatsevtik maqsadlarda ishlati-ladigan suv 
dori vositalarining xavfsizligini ta’minlaydigan muhim elementlarga kiradi. Uning sifati Davlat
Farmakopiyasiga kiritilgan Farmakopiy modda (FS) bilan qat’iy belgilangan. FS 42-2619-97 “ 
Tozalangan suv” va FS 42-2619-97 “ In’eksiya uchun suv”.
Tozalangan suvdan quyidagilarda foydalaniladi: in’eksiya uchun ishlatilmaydigan dorivor 
vositalarni tayyorlashda; bug‘ hosil qilishda; sanitar ishlovda; idishlarni yuvishda; laboratoriya 
amaliyotida va hokazolarda. In’eksiya uchun suv tayyorlashda tozalangan suv asos suv hisoblanadi. 
FS 42-2619-97 ga binoan tozalangan suvni distillyatsiya yo‘li bilan, ion almashinishi yo‘li bilan, 
qayta so‘rilish yoki shu usullarning kombinatsiyasi yo‘li bilan va boshqa usullar bilan olinadi. 
Tozalangan suv ion, organik, kimyoviy va mikrobiologik jihatdan toza bo‘lishi zarur.
In’eksiya uchun suvdan steril dorivor vositalarni tayyorlashda va ular joylanadigan idishlar 
(upakovka) larni yuvishda (yuqori darajada chayishni istisno qilgan holda) foydalaniladi. 
Farmatsevtik maqsadlarda foydalaniladigan suv tabiiy ichimlik suvidan olinar ekan, uni albatta har 
xil aralashma va cho‘kindilardan tozalash kerak. Tabiiy suv tarkibida har xil aralashmalar bo‘lishi 
mumkin: mexanik zarralar (erimaydigan organik va noorganik aralashmalar), eriydigan moddalar 
(noorganik tuz-lar, kalsiy, magniy, natriy, xlor ionlari, oltingugurt, ko‘mir kislotalari va boshqalar); 
kimyoviy faol bo‘lmagan eriydigan gazlar (kislorod, azot); kimyoviy faol bo‘lgan eriydigan gazlar 
(uglerod dioksidi, ammiak); mikroorganizmlar (jumladan, ko‘z ilg‘aydiganlar, mog‘or 
zamburug‘lari, suv o‘tlari va sistalar va h); bakteriyali endotoksinlar (grammanfiy 
mikroorganizmlarning hujayra devorlaridagi lipopoli-saxaridlar); organik moddalar (tabiiy organik 
moddalar – gumina kislota va b. hamda ifloslantiruvchi organik moddalar – sanoat chiqindilari, 
o‘g‘itlar, pistisitlar va b. ); kolloidlar (organik moddalar bilan birikib kompleks birikmalar hosil 
qiluvchi temirning Fe2O3 x u H2O, kremniyning SiO2 x y H2O, alyuminiyning Al2O3 x y H2O 
birikmalari); qolgan dezinfiksiyalovchi moddalar (xlor, xlor kislotasi, gipoxlorit – ion, xloraminlar 
va b. ). Asos suv “Ichimlik suvi”San PiN 2. 1. 4. 1074. 01ga muvofiq 
ichimlik suvi talablariga javob berishi shart. “Suv ta’minotining 
markazlashgan sistemasidagi ichimlik suvining sifati gigiyenik talablarga 
javob berishining Sifat nazorati” . Asos suvning sifati, uning kimyoviy 
tarkibi, undagi mavjud aralashmalardan qat’iy nazar texnologik sxema 
bo‘yicha suvni tozalangan holda olishda filtratsiya, yumshatish, ion 

---

Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua
89 
almashish, qayta so‘riltirish va h. kabi bir necha bosqichlardan iborat suvni dastlabki tayyorlash 
jarayoni katta ahamiyatga ega.