Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua

 Deraza oynalarining sifati va ularga qarab turish.
Odatdagi deraza oynasida talaygina 
miqdorda temir (asosan Fe
2
O
3
), titan, xrom va boshqa elementlarning rangli birikmalari bo‘ladi. Bu 
birikmalar derazalarning oynasidan xona ichiga tushadigan yorug‘lik miqdorini kamaytirib qo‘yish 
bilangina qolmay, balki, eng muhimi, quyosh nurining to‘lqin uzunligi 300 
mmk 
dan kam 
bo‘ladigan biologik jihatdan eng aktiv qismini ushlab qoladi va derazadan o‘tkazmaydi. Deraza bir 
qavat bo‘lsa, oyna orqali yorug‘lik o‘tkazish koeffitsienta 10—15% ga, qo‘sh qavat bo‘lsa, 25% 
gacha kamayadi. 
Xonalarga ultrabinafsha nurlar tushib turishini ko‘paytirish uchun maxsus uviol oynalar 
ishlatiladi. Bunday oynalarni tayyorlashga ketadigan materiallarga maxsus ishlov beriladi, shuning 
natijasida rangdor G‘e
2
O
3
aralashmalarining miqdori 0,01~0,02% gacha kamayadi (odatdagi 
oynada 0,1 — 1%). 
Ifloslangan oynalar va qish vaqtida xona havosidagi namning kondensatsiyalanishi natijasida 
muz bilan qoplanib qoladigan oynalar binolarning yoritilganlik darajasini ancha pasaytiradi. 
Kondensatsiyalanadigan suvning sovuq deraza yuzida muzlab qolishiga yo‘l qo‘ymaslik 
uchun qo‘sh qavat romlar orasiga suv o‘tadigan materiallar (masalan, sulfat kislota yoki kuydirilgan 
ko‘mir) qo‘yiladi (deraza oynalarning orasidagi bo‘shliq shamollatiladi yoki isitiladi). 
Bino devorlarining rangi.
Qora ranglar yorug‘likni yutishi, och ranglar esa qaytarishi (aks 
ettirishi) ma’lum. Oq rangga bo‘yalgan devorlar ularga tushadigan nurlarning 80% ga yaqinini 
qaytaradi, sariq rangi 40% ga yaqinini, ko‘k rang 25% ga yaqinini va jigar rang 13 % qaytaradi. 
Yorug‘likni to‘sib qo‘yadigan buyumlar.
Xonadagi buyumlar (derazaga qo‘yilgan gullar, 
deraza pardalari va b.), shuningdek, derazasi oldida turgan narsalar (baland daraxtlar, binolar va 
boshqalar) yorug‘likni to‘sib qo‘yishi mumkin. Chunonchi, derazalarga tutiladigan to‘r pardalar 
40% gacha va bundan ortiqroq yorug‘likni yutib qola oladi. Yorug‘lik to‘silib qolmasligi uchun 
binoning tashqarisida, derazalar oldida turadigan narsalar kam deganda o‘zining bo‘yiga ikki 
baravar keladigan masofada derazalardan nari bo‘lishi kerak. 

---

Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua
50