Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua

 
 
Mikotoksikozlar 
Ovqat mikotoksikozlari asosan surunkali kasallik bo‘lib organizmga ovqat mahsulotida don 
va don mahsulotlarida ko‘paygan mikroskopik zamburug‘larning hayot faoliyati mahsulotlarni 
to‘kishi natijasida paydo bo‘ladi. 
Mikrotoksikozlarga aflotoksikozlar, alimenter toksik aleykiya (septik angina), ”achigan non” 
dan zaharlanish va ergotizm kiradi. 
Alimentar toksik aleykiya (septik angina) ovqatda qor tagida 
qolib qishlab qolib ketgan donni iste’mol qilish natijasida paydo 
bo‘ladi. Erta bahordan qorlar erigandan oftob nuri ta’sirida dalalardagi 
donda nam va issiq muxit hosil bo‘lib bu Fuzarium sporotichiellavarlar 
turkumidagi zamburug‘ning ko‘payishiga imkon beradi. 
Kasallikning tarqalishi bahor faslining oxirida yozning boshlarida 
zaxarlangan g‘alla mahsulotlarini iste’mol qilingandan 1-3 hafta keyin 
kuzatiladi. Aleykiya kasalligining boshlanishi qon paydo qiluvchi 
a’zolar faoliyati buzilishi bilan ifodalanadi. Kasallikning rivojlanishida 
qonda leykopeniya xamda qon tanachalarining hosil bo‘lishida 
depressiya (trombopeniya, gipoxrom anemiya) alomatlari kuzatiladi. Leykotsitlarning miqdori 1 
mm
3
-1000 va undan kam, eritrotsidlarning soni 18.00000 gacha kamayishi mumkin. Terida 
gemoragik toshmalar paydo bo‘ladi. Tomog‘ning difterik yallig‘lanishi bilan birga og‘ir angina 
paydo bo‘ladi. 
Profilaktikasi 
Dalada qor ostida qolib ketgan donlarni ovqatda iste’mol qilmaslik kerak. G‘allani yig‘ish va 
almashtirish punktlari tashkil qilinadi. Qishda qolib ketgan don 
boshoqlari bo‘lgan dalani erta haydash tavsiya etiladi. 
O‘rov kasalligi (Kashin-Bek kasalligi) 
(Kashin-Bek kasalligi) O‘rov kasalligi sobiq ittifoqda uzoq 
Sharqda va Sharqiy Sibrda va Zabakayl o‘lkalarida endemik holda 
uchraydi. Kasallik birinchi marta 1869 yilda N.N.Kashin va 1906 yilda 
E.V.Bek tomomnidan Janubiy Sibirning O‘rov daryosi atrofida 
vodiyda yashovchilari orasidan topilgan. Shuning uchun ham 
kasallikka O‘rov kasalligi yoki «Kashin-Bek» deb nom berilgan. 
Bu kasallikkda suyakning o‘sishi susayadi natijada oyoq va qo‘l suyaklarining qisqarishiga 
olib keladi. 
O‘rov kasalligi mahalliy don o‘simliklarining fuzarium sporotrixella turkumidagi toksik 
zamburug‘lardan zaralanish tufayli kelib chiqadi. Ikkinchi nazoratga ko‘ra O‘rov kasalligi tuproqda 
suv xavzalarida oziq-ovqat mahsulotlarida ichimlik suvida kalsiy darajasi past bo‘lgan holda 
stronsiy miqdori ortiqcha bo‘lganda stronsidraxiti toksikozi sifatida avj oladi. 

---

Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua
26