Ekologiya va geografiya

 

---

23 
 
 
2.3.
Cho’l- o’rmon qo‘riqxonalari 
 
O‘zbekistonda tekislik mintaqasida Baday – to‘qay va Qizilqum 
qo‘riqxonalarini joylashgan
. 
Ularning tabiiy sharoiti va boyliklari tog’ mintaqasi 
qo’riqxonalaridan farq qilsada, O’zbekistonda tabiiy sharoiti va tabiiy boyliklari 
bilan beqiyos ahamiyatga ega. 
Boday-to‘qay qo’riqxonasi. 
O‘tgan asrning 60-yillarida Amudaryo suvi 
quyilishining to‘xtashi va to‘qayzorlardan foydalanish kengaygani oqibatida bu 
o‘rmonzorlar va hayvonlarning yashash joylari keskin qisqardi. To‘qay 
changalzorlari yagona yashash joyi bo‘lgan Buxoro bug‘ularining butunlay qirilib 
ketish xavfi tug‘ildi. 
O‘zbekiston Respublikasida to‘qay o‘rmonzorlar Amudaryo, Sirdaryo, 
Surxondaryo Zarafshon, CHirchiq va Qashqadaryo daryolarining quyi qismi 
vodiylarida ensiz tasma bo‘lib tarqalgan (1973). 
70-yillarga kelib Badayto‘qay hududining Amudaryo etaklarida to‘qayzor eng 
ko‘p saqlanib qolgan hudud ekanligini ko‘rsatib o‘tish kerak. Unda to‘qayzorga 
xos bo‘lgan hayvonot va o‘simliklarning barcha xususiyatli turlari mavjud bo‘lgan. 
Ana shularning hammasi Qoraqalpog‘iston Respublikasida yagona qo‘riqxona 
barpo etilishiga zamin yaratdi. 
«Baday-to‘qay» davlagg qo‘riqxonasi O‘zbekiston hukumatining 1971 yil 26 
apreldagi farmoyishiga asosan tabiiy to‘qayzorlar va uning hayvonot dunyosini 
saqlab qolish maqsadida barpo etilgan. 
Bugun
gi kunda «Baday-to‘qay» qo‘riqxonasi maydoni 6462 ga maydonni 
tashkil etadi. 
Joylashuv o‘rn i va chegarasi. 
Qo‘riqxona Amudaryo o‘ng sohilida 
Sultonuvays tizmasi yonbag‘rida Qoraqalpog‘istonning Beruniy tumanida 
joylashgan bo‘lib, O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining 
O‘rmon xo‘jaligi Bosh boshqarmasi huzuridagi Qo‘riqhonalar va milliy bog‘lar 
hamda ovchilik xo‘jaliklari boshqarmasi tasarrufiga kiradi. 

---

24