Ekologik xavfsizlik. Environmental safety

 Тabiiy  –  ekologik  tizim  –  tabiiy  muhitning  ob’ektiv  mavjud  bo’lgan  qismi. 
Fazoviy-hududiy  chegaralarga  ega,  undagi  tirik  (o’simliklar,  hayvonlar  va  boshqa 
organizmlar) va notirik elementlar yagona funksional butunlik sifatida o’zaro aloqada 
hamda o’zaro modda va energiya almashuvchi orqali bog’langan. 
 Тabiiy  tizimlar  iyerarxiyasi  –  turli  darajadagi  tizimlarning  funksional 
bo’ysunishi  (mayda,  oddiy  tizimlarning  yirik,  murakkabroq  tizimga  qo’shilishi). 
Fatsiya (biogeotsenoz, oddiy landshaft, ekotizim)  - joy – urochishe (tabiiy chegara) – 
landshaft  –  landshaft  zonasi  –  tabiiy  geografik  zona  –  biosfera  tabiiy  tizimlar 
iyerarxiyasiga    misol  bo’la  oladi.    Ierarxiyaning  har  bir  darajasi  moddalar 
almashinuvining  o’ziga  xos  jihatlariga  ega:  boshlang’ich  darajalarda  vertikal 
bog’lanish ustunlik qilsa, undan keyingi darajalarda gorizontal yoki bog’lanish katta 
rol o’ynay boshlaydi. 
 Тabiiy fon – ekolgik omilning tabiiy organizmlarga ko’rsatadigan ta’siri darajasi 
yoki  tabiiy  miqdori.  Тabiiy  fon  odatda  organizmlarga  salbiy  ta’sir  ko’rsatmaydi, 
endemiya 
kurtaklari 
bo’lgan 
biogeokimyoviy 
provinsiyalardan 
tashqari 
ekotizimlarning  ifloslanish  darajasi  ko’pincha  moddaning  haqiqiy  miqdorini  tabiiy 
(fon)  miqdoriga  nisbati  orqali  baholanadi.  Lekin,  bunday  taqqoslash  insbiy,  chunki 

---

 
140 
inson faoliyati tobora global masshtab kasb etib bormoqda.