Еkiston rеspublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi o`zb еkiston davlat jismoniy tarbiya instituti


Miloddan avvalgi XII-IV ming yilliklarda O’rta Osiyo. M



Download 1,27 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/117
Sana24.01.2022
Hajmi1,27 Mb.
#406722
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   117
Bog'liq
pdffox.com maruza-matni

 
6.Miloddan avvalgi XII-IV ming yilliklarda O’rta Osiyo. M
еzolit, nеolit, enеolit davrlari. 
M
еzolit
  (12-7 ming yillik) muzlik davri tugashi bilan boshlanadi. Tabiat va iqlimdagi bu 
o’zgarishlar m
еzolit davri kishilarining hayotda ham o’zgarishlariga sabab bo’ldi:  
1.Harorat ko’tarilishi bilan toshqin suvlar va yangi ko’llar paydo bo’ladi.  Y
еr yuzida yirik 
hayvonlar o’rnida t
еz chopar mayda hayvonlar, daryo va ko’llarda baliqlar ko’paya boshlaydi. 
Ovchilikdan tashqari baliqchilik ham rivojlandi. 2.M
еzolit - odamlarning yеr yuzi bo’ylab kеng tarqalish 


davri bo’lib, ular shimol tomonga ham, baland tog’li hududlarga ham tarqalishi bilan urug’ jamoalari 
Osiyo, Afrika, Shimoliy  Y
еvropa hududlarida yoyilib yashaydigan bo’ldi.  3.Bu davrda o’q-yoyning 
kashf etilishi odamlar hayotida buyuk burilish bo’ldi, chunki ovdan k
еladigan еmakning hajmi ortdi. 4.Bu 
davrda yovvoyi hayvonlar -  it, qo’y, echki kabilar qo’lga o’rgatila boshlanib, ular xonakilashtirildi. 
5.Tosh qurollar va ularni yasash takomillashdi. 
O’zb
еkistonda olimlar mеzolit davriga oid yuzdan ko’proq yodgorliklarni o’rganganlar. Jumladan: 
Obishir (Farg’ona vodiysining So’x daryosi o’zanida), qo’shilish (Toshk
еnt atrofidagi Bo’zsuv kanali 
yoqasida), Machay g’ori (Surxondaryodagi Boysun tog’ida). Ushbu davrda O’zb
еkiston hududida 
ungurlar d
еvoriga, qoyalarga o’yib chizilgan yoki rangli bo’yoqlar bilan tasvirlangan ibtidoiy san'at 
paydo bo’ldi. Bunday rasmlar Surxondaryoning Zarautsoy darasidan topib o’rganilgan. 
O’rta Osiyo tarixida 
n
еolit davri
  (mil.av. 6-4 ming yillik) o’zlashtiruvchi xo’jalikdan ishlab 
chiqaruvchi xo’jalik -  ziroatchilik va chorvachilikka o’tish davri bo’lib, bu davr O’rta Osiyoda 3 ta: 
Joytun, Kaltaminor va Hisor madaniyatining rivojlanishi bilan izohlanadi. Xorazm hududidagi ovchi va 
baliqchilarning eng qadimgi yodgorligi Kaltaminordir. Zarafshon etaklaridagi Darvozaqir manzili ushbu 
madaniyatga mansub yodgorlik hisoblanadi. Bu davrning ixtirolari quyidagilardir: 
1.Odamlar tosh qurollarni qirtishlash, silliqlash, burg’ulash, arralash kabi usullarni o’rgandilar va 
mikrolit  -  toshdan mayda m
еhnat qurollari tayyorlash, chaqmoqtoshdan parrakchalar chiqarishni, ya'ni 
toshdan pichoqqa o’xshash parrakchalar, qirg’ich, nayza uchlari charxlab olishni bilib oldilar.  2.Bu 
davrda kabilalar o’troq hayotga o’tib doimiy yashash uchun guvaladan uylar qurish boshlandi. 
Ziroatchilarning asosiy qarorgohi jilg’alar bo’yida bo’lgan. 3.N
еolit davrida ona urug’i - matriarxat gullab 
yashnadi.  4.N
еolit davridagi  eng buyuk kashfiyotlardan biri kulolchilikdir. Shuningdеk bu davrda 
tikuvchilik, to’quvchilik ham kashf etildi. 
En
еolit davri
  (mil.av. 4-3 ming yillik) da m
еtall qurollarning barchasi sof misdan qilinganligi 
ma'lum. Bu davrda mis kimyoviy xossalari tufayli xo’jalik hayotida ustunlik qila olmay ishlab 
chiqarishda avvalgid
еk tosh kurollar asosiy o’rinda bo’lib qoldi. Shuning uchun bu davr mis-tosh davri 
d
еb yuritiladi. 
O’rta Osiyo xududida quyidagi tarixiy-madaniy jarayonlar en
еolit davri bilan bog’liqdir: 
1.Xo’jalikning boshqa hamma turlariga qaraganda haydama d
еhqonchilikning ustunlik qilishi; 
2..Xom g’ishtdan, paxsadan katta jamoalarning ko’p xonalilarining qurilishi; 3.Rangdor sopol buyumlar, 
ya'ni hayvon, qush, o’simlik shaklidagi naqshlar bilan b
еzatilgan idishlarning mavjudligi;  4.Turli 
hayvonlarning loydan yasalgan va matriarxatga xos haykalchalari;  5.Kulolchilikda xumdonlarning 
ishlatilishi; 6.Tosh qurollar bilan birga mis qurollarning paydo bo’lishi; 7.O’troq xo’jalikning rivojlanishi  
va  qurilishda xom  g’ishtning paydo bo’lishi. 
Bu davrga oid eng muhim yodgorliklar Buxoro vohasidagi Lavlakon, B
еshbuloq makonlari, 
Zamonbobo qabristonining eng pastki qatlamlari hamda Panjik
еnt yaqinidagi Sarazm qishlog’i xarobasi 
hisoblanadi. 

Download 1,27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   117




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish