bo'lsa, cho'lli, adirli joylarning odamlari esa ko'proq chorva, yilqi boqish bilan band bo'lganlar. Qadimiy
manbalarda aytilishicha, hozirgi O'rta Osiyo hududlarida massagetlar, saklar, so'g'diylar nomi bilan
atalgan qabilalar yashaganlar.
Taniqli etnograf olim K.Shoniyozovning ta'kidlashicha, «O'zbek xalqi mazkur hududda yashagan
tub yerli etnoslardan tomir olgan; ikkinchi ildizi esa qadimgi turkiy xalqlardan boshlangan. Har ikkala
ildizlarning birikishi - o'zaro sintez o'zbek elatini va keyinchalik, o'zbek xalqini tashkil etgan. Har qanday
xalq alohida etnik birlik (elat) bo'lib ma'lum bir hududda, ma'lum tarixiy davrda shakllanadi. O'zbek xalqi
ajdodlari ham elat bo'lib, Movarounnahr va Xorazm hududida hamda ularga tutash mintaqalarda
shakllangan».'Eron manbalarida O'rta Osiyoda yashagan sak (yoki shak) qabila uyushrhalarining 3 xil
toifasi tilga olinadi:Bu qabilalar aholisi ham o'ziga xos ijtimoiy-iqtisodiy va ma'naviy turmush tarziga ega
bo'lib, nisbatan to'Iaqonli hayot kechirgan, kelgusi nasllar uchun o'zlaridan munosib meros qoldirish
yo'Iida sa'y - harakatlarda bo'lgan.
Muqaddas «Avesto» kitobida ham vatanimiz hududida yashagan qavm, elatlar haqida ko'plab
ishonchli ma'lumotlar bor. Jumfadan, unda Xorazm, So'g'd, Baqtnya singari yurtlarning iqtisodiy va
madaniy-ma'naviy taraqqiyotda yuksak darajada bo'lganligi qayd etiladi.
Firdavsiyning «Shohnoma» asarida va boshqa mo'tabar manbalarda turkiy etnoslar O'rta Osiyoda
yashovchi azaliy qavm ekanligi ta'kidlanadi. Shu bois, bu o'lka qadimdan Turon deb atalib kelindi.
Turonzamindagi qo'shni qardosh elatlar o'zaro hamjihatlikda yashab, chuqur ifdiz otib borish barobarida
tabiiy zaruriyat taqozosi o'laroq bir-birlari bilan qo'shilishib, birikishib o'zaro etnik jarayonlarni boshdan
kechirganlar. Bu esa asta-sekin bu hududda turkiy va so'g'diyda so'zlashuvchi ikki tilli xalqning
shakllanib borishida o'z ifodasini topgan.
O'rta Osiyo aholisi to'g'risidagi ma'lumotlarni yunon-rim tarixchilari asarlarida ham uchratamiz.
Ular Qora dengizning sharqiy hududlarida yashovchi qabilalarni umumiy nom bilan «skiflar» deb
ataganlar. Gerodot: «bu xalqlar qadimiylikda misrliklardan qolishmaydi»,— deb qayd etadi. Yozma
manbalarda skiflarning ikkita yirik qabilasi - massagetlar va saklar xususida ko'proq eslatiladi.
Ayniqsa, Ona yurt tinchHgi va osoyishtaligini ta'minlash, uni ajnabiy kuchlar tajovuzi va
bosqinidan himoya qilish zaruriyati turli qardosh va qondosh urug', qabilalar, elatlarni bir-birlari bilan ya-
qinlashtirgan, do'stlashtirgan, bir yoqadan bosh chiqarib faol ha-rakatlarga chorlagan. Shu tarzda davom
etgan o'zaro yaqinlik, birodarlik, og'a-inilik tuyg'usi bu qavm, elatlarni ma'nan, ruhan va jismonan bir
jonu bir tan bo'lib o'zaro intensiv etnik jarayonlarga kirishib borishlariga sabab boigan.
Do'stlaringiz bilan baham: