Egri chiziqli harakat. Aylana bo’ylab tekis harakat. Markazga intilma tezlanish

Chiziqli tezlik va burchak tezlik

• Aylanma harakatda jismning aylanish o‘qidan A turli uzoqlikdagi nuqtalari ma’lum Δt vaqt davomida turli uzunlikdagi Δ˘s yoylarni bosib o‘tadi. 1 -rasmdan ma’lum Δt vaqt ichida jismning A nuqtasi Δ˘s yoyni, A1 nuqtasi Δ˘s1 ni, A2 nuqtasi esa Δ˘s2 yoyni bosib o‘tishi ko‘rinadi. Bu nuqtalarning vaqt birligida bosib o‘tgan masofalari, ya’ni tezliklari har xildir.
• ( 1)

•  

1 – rasm

Aylanma harakat qilayotgan moddiy nuqtaning vaqt birligi ichida yoy bo‘ylab bosib o‘tgan yo‘liga son jihatdan teng bo‘lgan kattalikka chiziqli tezlik deyiladi.

Jism R radiusli aylana bo‘ylab tekis harakat qilayotgan bo‘lsin (2 – rasmda) . Agar jism biror Δt

vaqt ichida A nuqtadan B nuqtaga ko‘chsa, aylana markazidan shu A nuqtaga o‘tkazilgan R radius Δφ burchakka buriladi. Bu burchak burilish burchagi O deyiladi. Aylanayotgan nuqtaning aylana markazidan uzoq­yaqinligidan qat’i nazar burilish burchagi bir xil bo‘ladi. Burilish burchagi radian (rad) yoki gradus (°) birliklarida o‘lchanadi. burchagining hosil bo‘lishi47-rasm. Burilishc

2 – rasm