Эгилишда балкаларни мустаҳккамлика хисоблаш, кесимни қаршилик моменти, стандарт шакллар. Misol

Эгилишда балкаларни мустаҳккамлика хисоблаш, кесимни қаршилик моменти, стандарт шакллар.
Misol. Bir uchi qistirib mahkamlangan balka (konsol)ni hisoblash (4.1-rasm).
Berigan balka (konsol)da tayanch reaksiyalarini aniqlashning hojati yo’q. Balkaning erkin uchidanboshlab qism (uchastka)larga ajratib,har biri uchun ko’ndalang kuch-Q(z) va eguvchi moment-M(z) tenglamalarini tuzib, Q(z) va M(z) epyurasini chizamiz:

a)Ko’ndalang kuch va eguvchi moment epyuralarini chizish.
1-uchastka. 0≤z₁≤4m;

	z1=0 da z1=4m da
	z=0 da z=4m da
da .

2-uchastka. 4m≤z₂≤6m;

	z=4m, z=6m,

4.1-rasm


b) Balkaning ko’ndalang kesim o’lchamlarini aniqlash.
Masalani shartiga ko’ra qarag’ay balka ko’ndalang kesimi-doirasimondir. Balka materiali uchun ruxsat etilgan ko’chlanish [σ]=12mPa=1.2kN/sm². Eng katta eguvchi moment z=4m ko’ndalang kesimda bo’lib, uning miqdori M_max=15kNm=1500 kNsm.
Balka ko’ndalang kesimining talab etilgan qarshilik momenti

tengdir. U holda ;

Doiraviy kesimning diametrini d=24sm deb qabul qilamiz.
c) Balkani mustahkamlikga tekshiramiz:
σ_haq=1.106<[σ], demak balka mustahkam.


Misol. To’g’ri to’rtburchak ko’ndalang kesimli oddiy balkaning Q(z), M(z) epyuralari va ko’ndalang kesim o’lchamlari hisoblansin .[σ] =12 mPa =1.2 kN/sm² (4.2-rasm).
a) Tayanch reaksiyalarini aniqlash.
.
.
Tekshirish: 0=0.
b) Ko’ndalag kuch va eguvchi moment tenglamalari.
1- uchastka, 1-1 kesim, 0≤z₁≤3m.
z₁=0 da z₁=3m da
z₁=0 da z₁=3m da
2- uchastka, 2-2 kesim, 0≤z₂≤6m.
z₂=0 da z₂=6m da


c) Shu natijalar bo’yicha Q_(z) va M_(z) epyuralarini quramiz.


4.2-rasm

d) Balkaning ko’ndalang kesim o’lchamlarini hisoblaymiz.
Eng katta eguvchi moment z₂= 3.11m da .Yog’och uchun To’rt burchakli kesim uchun zarur bo’lgan qarshilik momenti . Geometrik harakteristikasidan uning qarshilik momenti va hisobga olib bundan .
Balkaning to’rtburchakli ko’ndalang kesim ulchamlari h=24sm, b=12sm deb qabul qilamiz.